________________
५०८
भगवतीसूत्रे विषयीकृतानि द्रव्याणि अवायादिना जानाति, अवग्रहादिना पश्यति, 'जाव भावओ मइअन्नाणी मइअन्नाणपरिगए भावे जाणइ, पासइ' यावत्भावतः मत्यज्ञानी मत्यज्ञानपरिगतान् भावान् जानाति, पश्यति, यावत्करणात 'खेत्तओ णं मइअन्नाणी मइअन्नाणपरिंगरं खेत्तं जाणइ, पासइ, कालओ णं मइअन्नाणो मइअन्नाणपरिगयं कालं जाणइ, पासइ' क्षेत्रतः खलु मत्यज्ञानी मत्यज्ञानपरिगतं क्षेत्र जानाति पश्यति, कालतः खलु मत्यज्ञानी मत्यज्ञानपरिगतं काल' जानाति, पश्यति । गौतमः पृच्छति- 'सुयअन्नाणम्स णं भंते ! केवइए विसर पण्णते?' आदि बुद्धियों के द्वारा मत्यज्ञानी अपने मत्यज्ञानमें विषयभूत किये गये द्रव्योंको अवाय धारणा आदि रूपसे जानता है और अवग्रह ईहा रूपसे देखता है । 'जाव भावो मइअन्नाणी मइअन्नाणपरिगए भावे जाणइ, पासई' यावत्- भावकी अपेक्षा लेकर मतिअज्ञानी मतिअज्ञानद्वारा परिगत-विषयभूत हुए-पदार्थों को जानता है और देखता है । यहां यावत् पदसे 'खेत्तओ णं मइअन्नाणी मइ. अन्नाणपरिगयं खेत्तं जाणइ पासइ, कालओ णं महअन्नाणी महअनाणपरिगयं कालं जाणइ पासई' इसी तरहसे क्षेत्रकी अपेक्षा लेकर मत्यज्ञानी मत्यज्ञान द्वारा परिगत हुए क्षेत्रको जानता है और देखता है. कालकी अपेक्षा लेकर मत्यज्ञानी मत्यज्ञान द्वारा परिगत हुए कालका जानता है और देखता है । __अब गौतमस्वामी प्रभुसे ऐसा पूछते हैं-'सुय अनाणस्स णं भंते ! દ્વારા અને ઔત્પત્તિકી આદિ બુદ્ધિઓ દ્વારા મત્યજ્ઞાની પિતાના મત્યજ્ઞાનમાં વિષયભૂત કેટલા દ્રવ્યોને અવાય ધારણા આદિરૂપથી જાણે છે અને અવગ્રહ, ઈડા રૂપથી દેખે છે. 'जाव भावओ मइअन्नाणी मइअन्नाणपरिगए भावे जाणइ पासइ ' यावतભાવની અપેક્ષાને આશ્રય કરીને મત્યજ્ઞાની મત્યજ્ઞાન દ્વારા વિષયભૂત થયેલા પદાર્થોને જાણે छ भने से छ. माया यावत् ५६५'खेत्तओ णं भंते मइअन्नाणी मइअन्नाणपरिगयं खेत्तं जाणइ, पासइ, कालओ णं मइअन्नाणी मइअन्नाणपरिगयं कालं जाणइ पासइ' मे रीत क्षेत्रनामाश्रय रीन. मत्यजानी मत्यज्ञानहा। વિષયભૂત થયેલા ક્ષેત્રને જાણે છે અને દેખે છે, કાળની અપેક્ષાએ આશ્રય કરીને મત્મજ્ઞાની મત્યજ્ઞાન દ્વારા પરિગત થયેલા કાળને જાણે છે અને દેખે છે. પ્રથમ - 'मुयअन्नाणस्स णं भंते ! केवइए विसए पण्णत्ते' मगवान् ! श्रुत जानना
श्री. भगवती सूत्र :
