________________
भगवतीसूत्रे पातिकयावत्-देवपञ्चेन्द्रियप्रयोगपरिणताः, यावत्- वैजयन्तानुत्तरौपपातिकदेवपश्चेन्द्रियप्रयोगपरिणताः, जयन्तानुत्तरौपपातिकदेवपश्चेन्द्रियप्रयोगपरिणताः, अ. पराजितानुन्तरौपपातिकदेवपञ्चेन्द्रियप्रयोगपरिणताः, सर्वार्थसिद्धानुत्तरौपपातिकदेवपञ्चेन्द्रियप्रयोगपरिणताश्च । इति प्रथमो दण्डकः ॥१॥
तत्रास्मिन् नामद्वारे जीवानाम् एकाशीतिर्भेदा भवन्ति, तथाहि-एकेन्द्रियाः पृथिवीकायिकादयः पञ्च स्थावराः सूक्ष्मवादरभेदेन दशविधाः १० । विकलेन्द्रियाः द्वीन्द्रिय-त्रीन्द्रिय-चतुरिन्द्रिय-भेदेन त्रिविधाः १३ । नैरयिकाः प्रथमरत्नप्रभादियावदधःसप्तमतमस्तम प्रभावासिनः सप्तविधाः २०, संज्ञितियंग्योनिकपश्चेन्द्रियाः पञ्चविधाः २५, असंज्ञितिर्यग्योनिकपञ्चेन्द्रियाः पञ्चविधाः ३०, गर्भजसंमूछिमभेदेन मनुष्या द्विविधाः ३२, असुरकुमारादिस्तनितकुमारपर्यन्तभेदेन भवनपतयो देवाः दशविधाः ४२, पिशाचादिदेव पचेन्द्रियप्रयोगपरिणत, अपराजित अनुत्तरौपपातिक देवपंचे न्द्रियप्रयोगपरिणत, और सर्वार्थसिद्ध अनुत्तरोपपातिकदेव पंचे. न्द्रिय प्रयोगपरिणत पुद्गल इस प्रकार से यह प्रथमदण्डक है इस नामद्वारमें जीवोंके ८१ भेद होते हैं वे इस तरहसे हैं एकेन्द्रिय पृथिवीकायिक आदि पांच स्थावर सूक्ष्म और बादर के भेदसे १० प्रकार के हैं, विकलेन्द्रिय द्वीन्द्रिय, त्रीन्द्रिय और चौइन्द्रियके भेदसे ३ प्रकार हैं, प्रथम रत्नप्रभा आदि सात पृथिवियोंमें रहनेवाले नारक जीव सात प्रकारके हैं संज्ञी तिर्यंच पंचेन्द्रिय पांच प्रकारके हैं असंज्ञी तियं च पंचेन्द्रिय पांच प्रकारके हैं । गर्भज और संमूच्छिम के भेदसे मनुष्य दो प्रकारके हैं भवनपति देव असुरकुमारसे लेकर અનુત્તરીપ પાતિક દેવ પંચેન્દ્રિ પ્રોગપરિણુત, (૪) અપરાજિત અનુત્તરોપપાતિક દેવા પંચેન્દ્રિય પ્રગપરિણત અને (૫) સર્વાર્થ સિદ્ધ અનુત્તરૌપપાતિક દેવપંચેન્દ્રિય પ્રગપરિણા પુદ્ગલ. આ પ્રમાણે પહેલું દંડક સમજવું. આ નામઠારમાં જીવોના ૮૧ ભેદ નીચે પ્રમાણે છે
એકેન્દ્રિય પૃથ્વીકાયિક આદિ પાંચ પ્રકારના સ્થાવર જીના સૂક્ષ્મ અને બાદરના ભેદથી ૧૦ પ્રકાર થાય છે, વિકલેન્દ્રિય જીના હીન્દ્રિય અને ચતુરિન્દ્રિયના ભેદથી ત્રણ પ્રકાર થાય છે. સાત નરકામાં (રત્નપ્રભાથી તમતમપ્રભા સુધીની સાત નરકમાં) રહેતા નરકના સાત પ્રકાર થાય છે. સંગીતિયંગ પંચેન્દ્રિયના પાંચ પ્રકાર છે અને અસંસીતિયચપંચેન્દ્રિયના પાંચ પ્રકાર છે. ગર્ભજ અને સંમૂર્ણિમાના ભેદથી મનુષ્યના બે પ્રકાર છે. અસુરકુમારથી સ્વનિતકુમાર સુધીના ભવનપતિ દેવના દસ પ્રકાર છે.
श्री. भगवती सूत्र :
