________________
प्रमेयचन्द्रिका टीका श.८ उ.१ मू.२ पुद्गलभेदनिरूपणम्
२९ थलयरपंचिंदियतिरिक्खजोणिय० खहयरपंचिंदियतिरिक्खजोणिय०' जलचरपंचेन्द्रियतियग्योनिकमयोगपरिणताः, स्थलचरपचेन्द्रियतिर्यग्योनिकमयोगपरिणताः, खेचरपश्चेन्द्रियतिर्यग्योनिक प्रयोगपरिणताश्च । जलयरपंचिंदियतिरिक्खजोणियपओग० पुच्छा' जलचरपञ्चेन्द्रियतिर्यग्योनिकप्रयोगपरिणतानां पृच्छा, ते कतिविधाः ? इति प्रश्नः, भगवानाह-'गोयमा ! दुविहा पण्णत्ता' हे गौतम ! जलचरतिर्यग्योनिकपचेन्द्रियप्रयोगपरिणताः पुद्गला द्विविधाः प्रज्ञप्ताः , 'तं जहा'-तद्यथा-' संमुच्छिमजलयर० गब्भवक्कंतियजलयर० । संमृच्छिमजलचरपञ्चेन्द्रियतिर्यग्योनिकप्रयोगपरिणताः गर्भव्युत्क्रान्तिकजलचर पञ्चेन्द्रियतिर्यग्योनिकमयोगपरिणताश्च गर्भजा इत्यर्थः, 'थलयर तिरिक्ख० पुच्छा ? स्थलचरतियग्योनिकपञ्चेन्द्रियप्रयोगपरिणतानां पुद्गलानां जोणियः थलयरपंचिंदियतिरिक्खजोणिय, खयरपंचिंदियतिरिक्ख'० जलचर पंचेन्द्रिय तिर्यग्योनिकप्रयोगपरिणत, स्थलचरप'चेन्द्रिय तिर्यग्योनिक प्रयोगपरिणत, खेचर पंचेन्द्रिय तिर्यग्योनिक प्रयोग परिणत पुद्गल ‘जलयरतिरिक्खजोणियपओग पुच्छा' हे भदन्त जलचर तिर्यग्योनिक पंचेन्द्रिय प्रयोगपरिणत पुद्गल कितने प्रकारके हैं ? उत्तरमें प्रभु कहते हैं 'गोयमा' हे गौतम ! दुविहा पण्णत्ता' जलचर पंचेन्द्रिय तिर्यग्योनिक प्रयोगपरिणत पुद्गल दो प्रकारके हैं 'तंजहा' वे ये हैं 'संमुच्छिम जलयरगन्भवतिय जलयर० संमूच्छिम जलचर पंचेन्द्रिय तिर्यग्योनिक प्रयोगपरिणत पुद्गल और गर्भव्युक्रान्तिक जलचर पंचेन्द्रिय तिर्यग्योनिक प्रयोगपरिणत पुद्गल गर्भज 'थलयर तिरिक्ख० पुच्छा' हे भदन्त ! स्थलचर पंचेन्द्रिय तिर्थग्योनिक 'जलयरपंचिंदियतिरिवख जोणिय,, थलयरप चिंदियतिरिक्खजोणिय., खहयरपंचिंदियतिरिक्खजोणिय.' (१) ४सय२ ५यन्द्रिय तिय ययानि प्रयोपरिएन, રથલચર પંચેન્દ્રિય તિર્યચનિક પ્રોગપરિણત, અને ખેચર પંચેન્દ્રિય તિર્યચનિક પ્રોગપરિણા પુદગલ.
गौतम स्वाभानी प्रश्न- 'जलयरतिरिक्वजोंणियपोग० पुच्छा.' હે ભદન્ત! જલચર તિર્યચનિક પંચેન્દ્રિય પ્રગપરિણત પુદ્ગલ કેટલા પ્રકારના હોય છે?
उत्तर- 'गोयमा ! गौतम ! 'दविहा पणत्ता' य२ तिय योनि प्रयेन्द्रिय प्रयोगपरिशुत पुरा में प्रा२ना 3था छ- 'तजहा' ते मे २ मा प्रमाणे छ- 'संमच्छिम जलयर., गब्भवतिय जलयर' (१) स भूमि क्षयर તિર્યચનિક પચેન્દ્રિય પ્રયોગપરિત પુદ્ગલ અને (૨) ગર્ભવ્યુત્કાન્તિક (ગર્ભજ) જલચર તિર્યંચનિક પંચેન્દ્રિય પ્રયોગપરિણત પુદગલ.
श्री. भगवती सूत्र: