________________
२८६
भगवतीसरे स्क्रान्तिकपञ्चेन्द्रियतिर्यग्योनिककर्माशीविषो भवति, इति भावः। गौतमः पृच्छति - यो गर्भव्युत्क्रान्तिकपश्चन्द्रियतिर्य ग्योनिककर्माशीविषो भवति स किं संख्येयवर्षायुष्कगर्भव्युत्क्रान्तिकपञ्चेन्द्रियतिर्यग्योनिककर्माशीविषो भवति ? किं वा असंख्येयवर्षायुष्कयावत्-गर्भव्युत्क्रान्तिकपञ्चेन्द्रियतिर्यग्योनिककर्माशी विषो वा भवति ? भगवानाह-गौतम ! गर्भव्युत्क्रान्तिकपञ्चेन्द्रियतियग्योनिक कर्माशीविषः संख्येयवर्षा युष्कयावत् गर्भव्युत्क्रान्तिकपश्चेन्द्रियतिर्यग्योनिककर्माशीविषो भवति, नो अ. संख्येयवर्षायुष्कयावत् - गर्भव्युत्क्रान्तिकपञ्चेन्द्रियतिर्यग्योनिककर्माशीविषो भवति, गौतमः पृच्छति-यदिः संख्येयवर्षायुष्क यावत् गर्भव्युत्क्रान्तिकपश्चेन्द्रियतिर्यग्योनिककर्माशीविषो भवति स किम् पर्याप्तकसंख्येय यावत् गर्भव्युत्क्रान्तिकही तात्पर्य कहनेका यह है कि जो गर्भज पंचेन्द्रिय पर्याप्त कर्मभूमिज तिर्यग्योनिक जीव हैं वे कर्माशीविष हैं इस के सिवाय के तिर्यग्योनिक जीव काशीविष नहीं हैं।
गौतम भगवानसे पूछते हैं हे भदन्त ! जो गर्भव्युत्क्रान्तिक पञ्चेन्द्रियतिर्यग्योनिककर्माशीविष होता है तो क्या वह संख्यातवर्षकी आयुवाला, कर्माशोविष होता है अथवा असंख्यातवर्षकी आयुवाला कर्माशीविष होता है । इसके उत्तरमें भगवान कहते हैं कि हे गौतम! संख्यातवर्षकी आयुवाला गर्भव्युत्क्रान्तिक पञ्चेन्द्रियतिर्यग्योनिक कर्माशीविष होता है किन्तु असंख्यातवर्षकी आयुवाला वह कर्माशीविषनहीं होता है । फिर गौतम पूछते हैं-हे भदन्त यदि जो संख्यातवर्षकी आयुवाला गर्भव्युत्क्रान्तिक पञ्चेन्द्रियतिर्यग्योनिककर्माशीविष મૂળપાઠ સૂત્રાર્થમાં આપેલ છે. કહેવાને ભાવ એ છે કે જે ગર્ભજ પંચેન્દ્રિય પર્યાપ્ત કર્મભૂમિજ તિર્યંચ ની છવ છે તે કમશીવિષ છે. તેના સિવાયના જીવ કમશીવિષ નથી.
ગૌતમ પ્રભુ ભગવાનને પૂછે છે કે- હે ભગવન જે જીવ ગર્ભવ્યુત્ક્રાન્તિક પંચેંદ્રિય તિર્ધન્ય બેનીવાળા જીવ કર્યાશીવિષ હોય છે, તે શું સંખ્યાતવર્ષની આયુષ્યવાળા કર્માશીવિષ હોય છે? કે અસંખ્યાત વર્ષની આયુષ્યવાળા કર્માશીવિષ હોય છે? તેના ઉત્તરમાં પ્રભુ કહે છે કે- હે ગૌતમ! સંખ્યાત વર્ષની આયુષ્યવાળા ગર્ભવ્યુત્કાન્તિક પંચેન્દ્રિય તિર્યાનિક કમશીવિષ હોય છે, પરંતુ અસંખ્યાતવર્ષની આયુષ્યવાળા તે કમશીવિષ હોતા નથી. ગૌતમ સ્વામી ફરી પૂછે છે કે- હે ભગવન જે સંખ્યાતવર્ષની આયુષ્યવાળા ગર્ભચુકાતિક પંચેન્દ્રિય તિર્યાનિક કમશીવિષ હોય છે તે શું તે
श्री. भगवती सूत्र :
