________________
प्रमेयचन्द्रिका टीका श.७ उ.९ सु. ४ रथमुसलस ग्राम निरूपणम्
७२१
संगामे' हे गौतम ! तत् तेनार्थेन यावत्-रथमुसलो नाम संग्राम इत्युच्यते । गौतमः पृच्छति - 'रहमुसले णं भंते ! संगामे वट्टमाणे कइ जणसयसाहस्सीओ हियाओ ?” हे भदन्त ! रथमुसले खलु संग्रामे वर्तमाने प्रवृत्ते सति कति कियत्यः जनशतसाहरूयः कति जनलक्षाणि हताः ? भगवानाह - गोयमा ! छण्णउई जणसयसाहस्सीओ वहियाओ' हे गौतम ! षण्णवतिः जनशतसाहरूयः षण्णवतिलक्षजना इताः । गौतमः पृच्छति- 'तेणं भंते ! मणुया निस्सीला जाव उबवना ?" हे भदन्त ! ते खलु मनुष्याः निश्शीलाः शीलवर्जिता यावत् निर्व्रताः निर्गुणाः निर्मर्यादाः निष्प्रत्याख्यानपोषधोपवासाः रुष्टाः परिकुपिताः, समरघातिताः, अनुपशान्ताः कालमासे द्वेणं जाव रहमुसले संगामे' इस कारण है गौतम वह संग्राम ' रथमुसल' इस नामसे कहा गया है । अब गौतम स्वामी प्रभु से ऐसा पूछते हैं - 'रहमुसले णं भंते ! संगामे वट्टमाणे कइ जणसयसाहस्सीओ बहियाओ' हे भदन्त ! जब रथमुसल संग्राम हो रहा था, तब उसमें कितने लाख मनुष्योंका संहार हुआ है ? इसके उत्तर में प्रभु उनसे कहते हैं कि - 'गोयमा' हे गौतम ! 'छण्णउई जणसयसाहस्सीओ बहियाओ' रथमुसल संग्राम में ९६ छियानवें लाख मनुष्योंका संहार हुआ है । अब गौतमने पुनः प्रभु से ऐसा पूछा - 'तेणं भंते ! मणुया निस्सीला जाव उववन्ना' हे भदन्त ! रथमुसल संग्राम में लडनेवाले जितने भी मनुष्य थे वे प्रायः सबके सब शीलरहित थे, यावत् निर्वत- अहिंसा आदि व्रतों से रहित थे, निर्गुण- उत्तरगुणोंसे रहित थे, निर्मर्याद मर्यादा से रहित थे, निष्पत्याख्यान और पोषधोपवास 'से ते द्वेणं जाव रहमुसले संगामे' हे गौतम! ते ते संग्रामने 'रथभुसण ગૌતમ સ્વામીને પ્રશ્ન- रहमुसले णं भंते! संगामे वट्टमाणे कर नणसयसाहसीओ बहियाओ ?' 'हे महन्त ! न्यारे रथभुसण संग्राम भन्यो, ત્યારે તેમાં કેટલાં લાખ માણસે માર્યા ગયા હતા?” તેના ઉત્તર આપતા મહાવીર પ્રભુ अडे - 'गोयमा !' डे गौतम! ' छण्णउई जणसयसाहस्सीओ वहियाओ ' રથમુશળ સંગ્રામમાં ૯૬ લાખ માણસાના સંહાર થયા હતા.
સગ્રામ કહ્યો છે.
गौतम स्वामीने। अभ- 'तेणं भंते ! मणुया निस्सीला जाव उववना ? હે ભદ્દન્ત ! તે સંગ્રામમાં લડનારા બધાં મનુષ્યા સામાન્યતઃ નિ:શીલ હતા, નિત અહિંસા આદિ વ્રતથી રહિત) હતા, નિર્ગુણુ (ઉત્તરાથી રહિત) હતા, મર્યાદાથી રહિત હતા, પ્રત્યાખ્યાન અને પેાષાપવાસથી પણ રહિત હતા. તેઓ બધાં રાષયુકતએ
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : પ
