________________
प्रमेयचन्द्रिका टीका श. ७ उ. ८ मु.२ नैरयिकादिपापकर्मनिरूपणम् ६५१ कर्म तत् सुखस्वरूपमोक्षजनकत्वात् सुखमुच्यते ? भगवानाह-हंता, गोयमा ! नेरइयाणं पावे कम्मे जाव सुहे' हे गौतम ! हन्त ! सत्यम् नैरयिकाणां पापं कर्म यावत्-यच्च कृतं यच्च क्रियमाणं यच्च करिष्यमाणं सर्व तत् दुःखं, यच्च निर्माण कर्म, तत् सुखमुच्यते, ‘एवं जाव वेमाणियाणं' एवं नैरयिकवदेव यावत्-भवनपतिमारभ्य वैमानिकानो वैमानिकपर्यन्तानां पाप कर्म यच्च कृतम यच्च क्रियते; यच्च करिष्यते, सर्व तत् दुःखम्, अथ च यत् कर्म निर्जीर्ण तत् सुखमुच्यते, इति भावः ॥सू. २॥ द्वारा किये जा रहे हैं, एवं आगामो काल में जो उनके द्वारा किये जाने वाले हैं वे सब कृत, क्रियमाण और करिष्यमाण पापकर्म दुःखके हेतुभूत संसारके कारण होने से क्या दुःखरूप कार्यमें कारण के उपचार से कहे जाते हैं ? तथा जो कर्म उनके निर्जीर्ण हो चुके हैं वे सुखस्वरूप मोक्षजनक होने से सुखरूप कहे जाते हैं क्या ? इसके उत्तर में प्रभु उनसे कहते हैं-'हंता, गोयमा! नेरइयाणं पावे कम्मे जाव सुहे' हां गौतम सत्य है-नैरयिकोंके कृत, क्रियमाण और करिष्यमाण पापकर्म सब दुःखरूप कहे गये हैं और जो पापकर्म उनके निजीर्ण हो चुके हैं वे सुखरूप कहे गये हैं। ‘एवं जाव वेमाणियाणं' नैरयिकों की तरह ही यावत्-भवनपति से लेकर वैमानिक देवों तक ऐसा ही कथन जानना चाहिये । अर्थात् भवनपति से लगाकर वैमा. निक देवों तक जो पापकर्म उनके द्वारा किया जा चुका है, किया
जा रहा है और आगे किया जानेवाला है वह सुख दुःखरूप है और તેઓ જે પાપકર્મો કરતા હોય છે, અને ભવિષ્યકાળમાં તેઓ જે પાપકર્મો કરવાના છે, એ બધાં કૃત, ક્રિયમાણ અને કરિષ્યમાણ પાપકર્મો દુઃખના હેતુભૂત સંસારના કારણરૂપ હોવાથી શું દુઃખરૂપ કહી શકાય ખરાં? (અહીં કાર્યમાં કારણના ઉપચારથી પાપકર્મોને દુઃખરૂપ કહ્યાં છે) તથા તેમનાં જે કર્મોની નિર્જ થઇ ગઈ છે, તે સુખરૂપ મેક્ષના જનક હવાથી શું સુખરૂપ કહી શકાય ખરાં?
__ा प्रश्न उत्तर मापता महावीर प्रभु छ- 'हंता, गोयमा! नेरइयाणं पावे कम्मे जाव महे' , गीतम! ते वात भरी छ. नारीना कृत (राध युसा), ક્રિયમાણ (કરાઈ રહેલાં), અને કરિષ્યમાણ (ભવિષ્યમાં કરાનારાં) પાપકર્મોને દુઃખરૂપ જ કહ્યાં છે, અને તેમના દ્વારા જે પાપકર્મોની નિર્જરા કરી નાખવામાં આવી છે, તે पापभान सुप३५ ४i छ. 'एवं जाव वेमाणियाणं' भवनपतिथी सधन वैभानि પર્યન્તના દેવેના વિષયમાં પણ નારકે જેવું જ કથન સમજવું. એટલે કે તેમના દ્વારા
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૫
