________________
पमेयचन्द्रिकाटीका श.७३.६ सू.४ भाविभरतक्षेत्रीयमनुष्यावस्थानिरूपणम् ५६९ विहला च गतिर्गमनं येषां ते तथा, निरुत्साहाः उत्साहरहिताः निरुद्यमा इत्यर्थः, सत्त्वपरिवर्जिताः सत्त्वहीनाः आत्मबलरहिता इत्यर्थः 'विगयचेहनट्टतेया, अभिक्खणं सीय-उण्ह-खर-फरुसवायविज्झडियामलिणपंसुरयगुंडियंगमंगा' विगतचेष्ट-नष्टतेजसः विगता विकृताचेष्टा-आचरणं येषां ते तथा, अत एव नष्टानि तेजांसि येषां ते तथा, शीतोष्णखरपरुषवातविज्झडि व्याप्ताः, मलिनपांशुरजोगुण्डिताङ्गोपाङ्गाः शीतोष्णखरपरुषवातेन व्याप्तं युक्तम् अत एव मलिनं च पांशुरूपेण रजसा गुण्डितम्-उद्धूलितम् अङ्गोपाङ्गं येषां ते तथा, 'बहुकोह-माण-माया बहुलोभा, अमुह-दुक्खभागी' बहुक्रोधमानमाया:अत्यधिकक्रोध-मान-मायावन्तः, बहुलोभाः, अशुभदुःखभागिनः अमङ्गलरूपदुःखयुक्ताः 'ओसन्नधम्मसण्ण-सम्मत्त परिभट्ठा ' अबसन्नधर्मसंज्ञाः व्याधियोंसे परिपीडित इनके अङ्ग और उपाङ्ग बने रहेंगे। इनकी चाल ऐसी होगी जो स्थिर नहीं होगी चलते समय ये गिरजाया करेंगे अत एव वह इनकी चाल घबडाहट से भरी रहेगी। इनमें उत्साह होगा नही, निरुद्यमी ये होंगे । आत्मबलसे ये रहित होंगे। (विगयचेट्टनट्टतेया अभिक्खणं सीय उण्ह-खर-फरुस वायविज्झडियमलिणपंसुरयगुंडियंगमंगा' आचरणरूप चेष्टाएँ इनकी विकृत होंगी तेज इनके नष्ट रहेंगे। उस समयकी शीत, उष्ण एवं अत्यन्त कठोर वायु से युक्त हुए इनके अङ्ग और उपाङ्ग उडती हुई पांशुरूप धूलिसे मलिन बने रहेंगे 'बहुकोहमाणमाया बहुलोभा, असुहदुक्खभागी' उस समय के ये मनुष्य अत्यधिक क्रोध, मान, माया
और लोभवाले होंगे । अमंगलरूप दुःखसे ये व्याप्त रहेंगे। 'ओसन्नપીડાતાં હશે, તેમનાં અંગો અને ઉપાંગ વ્યાધિથી ગ્રસ્ત હશે. તેઓ સ્થિર ગતિથી ચાલી શકતાં નહીં હોય–તેઓ ચાલતાં ચાલતાં પડી જતાં હશે, તે કારણે તેમની ચાલ ગભરાટભરી હશે. તેઓ ઉત્સાહહીન અને નિરુદ્યમી હશે. તેમનામાં આત્મબળને मनाव श. 'विगयचेद्र-नट्टतेया, अभिक्खणं सीय उण्ह-खर-फरुस-वाय विज्झडिय मलिणपंसुरयगुंडियंगमंगा, तेमनी येष्टाय। (माय२९५) विकृत श मने ते તેજહીન હશે. તે સમયે એવો શીત, ઉષ્ણ અને કઠેર પવન ફૂંકાતા હશે કે તે પવનથી ઊડતી ધૂળ અને રજવડે તેમનાં અંગ અને ઉપાંગે મલિન બની રહેશે. 'बह कोह-माण-माया-बह लोभा असुहदक्खभागी' समयना भनुष्यो मातशय કો, માન, માયા અને અધિક લેભથી યુકત હશે. તેઓ અમંગળ રૂપ દુઃખથી સદા
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૫
