________________
प्रमेयचन्द्रिका टीका श.७३.६.१ नैरयिकाणां आयुर्बधादिस्वरूपनिरूपणम् ५२७ प्रतिपादितस्तथा विज्ञेयः। गौतमः पृच्छति-जीवाणं भंते ! किं आभोगनिव्यत्तियाउया अणाभोगनिव्वत्तियाउया ?' हे भदन्त ! जीवाः खलु किम् आभोगनिवर्तितायुष्काः आभोगेन ज्ञानेन इच्छया वा निर्वतितं बद्धमायुयैस्ते तथा, ज्ञानेच्छापूर्वकमायुष्कबन्धका भवन्ति ? किं वा अनाभोगनिर्वतितायुष्काः अनाभोगेन अज्ञानेन अनिच्छया वा आयुष्कबन्धका भवन्ति ? भगवानाह-गोयमा ! णो आभोगनिवत्तियाउया, अणाभोगनिव्वत्तियाउया' हे गौतम । जीवा नो आभोगनिर्वतितायुष्काः भवन्ति, अपितु अनाभोगनिर्वर्तितायुष्काः भवन्ति, 'एवं नेरइया कि, एवं जाव-वेमाणिया' एवं बहुत्वविशिष्ट जीवसमुच्चयवदेव
और उत्पन्न हुए जीवके विषयमें कथन किया जा चुका है. उसी प्रकारसे वानव्यन्तर, ज्योतिषी, और वैमानिक देवोंमें उत्पन्न होने योग्य जीवके विषयमें, उपपद्यमान जीव के विषयमें और उत्पन्न हुए जीवके विषयमें जानना चाहिये। - अब गौतम स्वामी प्रभुसे ऐसा पूछते हैं कि 'जीवाणं भंते ! कि आभोगनिवत्तियाउया, अणाभोगनिव्वत्तियाउया' हे भदन्त ! जीवको क्या ज्ञान से अथवा इच्छासे आयु के बंधक होते हैं ? या अज्ञान अथवा अनिच्छासे आयुके बंधक होते है ? इस के उत्तरमें प्रभु उनसे कहते हैं कि 'गोयमा' हे गौतम ! 'णो आभोगनिव्वत्तियाउया' अणाभोगनिवत्तियाउया, जीव आभोगनिर्वत्तित आयुष्क नहीं होते हैं, किन्तु अनाभोगनिर्वतित आयुष्क होते हैं। 'एवं नेरइया वि, एवं जाव છવના વિષયમાં જેવું કથન કરવામાં આવ્યું છે, એવું જ કથન વાનભ્યન્તર, જતિષ્ક અને વૈમાનિકમાં ઉત્પન્ન થવા એગ્ય જીવન વિષયમાં, તથા ઉપપમાન જીવના વિષયમાં તથા ઉત્પન્ન થઈ ગયેલા જીવના વિષયમાં પણ સમજવું.
वे गौतम स्वामी महावार प्रभुने मेव। ५ पूछे छ- 'जीवाणं भंते! किं आभोगनिवत्तियाउया, अणाभोगनिबत्तियाउया' 3 महन्त ! पने शुशानथा અથવા ઈચ્છાથી આયુના બંધક થાય છે, કે અજ્ઞાન અથવા અનિચ્છાથી આયુના બંધક. थाय छे. उत्त२- 'गोयमा !' 3 गौतम ! 'णो आभोगनिव्वत्तिया, अणाभोगनिम्नत्तियाउया' ७१ मालामनिवतित मायुपाय तो नथी- मेटवे तसे જ્ઞાન અથવા ઈચ્છાપૂર્વક આયુના બંધક થતા નથી, પરંતુ અનાગનિવર્તિત આયુષ્ય હોય છે એટલે કે અજ્ઞાન અથવા અનિષ્ઠાપૂર્વક જ આયુના બંધક થાય છે. 'एवं नेरड्या वि, एवं जाव वेमाणिया' IRR मनालागानित आयुष्यना
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૫