________________
पमेयचन्द्रिका टीका श.७ उ.१ सू. ८ अङ्गारादिदोषवर्णनम् ३१७ कोहकिलामं करेमाणे आहारं आहारेइ' महदप्रीतिकम् अत्यन्तमप्रीतिपूर्वकम् , क्रोधक्लमम् क्रोधात् क्लमः शरीरायासः तं शिरःकम्पं कुर्वन् क्रोधात् खिन्नो भूत्वेत्यर्थः, आहारम् आहरति, 'एस णं गोयमा ! सधूमे पाण-भोयणे' हे गौतम ! एतत् खलु उपरिवर्णितम् अत्यन्तामीतिक्रोधखेदपूर्वकं क्रियमाणं पानभोजनं सधूम धमदोषसहितमुच्यते। अथ संयोजनादोष सहितमाहारं प्रतिपादयति- 'जे णं निग्गंथे वा, जाव-पडिग्गाहेत्ता' हे गौतम ! यः खलु कश्चित् निर्ग्रन्थो वा, यावत्-निर्ग्रन्थी वा, मासुकम्एषणीयम् अशन-पान-खादिम स्वादिमं प्रतिगृह्य उपादाय 'गुणुप्पायणहेउं भिक्षावृत्तीमें प्राप्त करके 'महया अप्पत्तियं कोहकिलाम करेमाणे
आहारं आहारेइ' उस आहारको अत्यन्त अप्रीतिपूर्वक क्रोधसे शिर हिलाते हुए मुंह बनाते हुए अर्थात् अप्रशस्त आहारको मस्तक धून२ कर खाता है 'एस ण गोयमा ! सधूमे पाणभोयणे' ऐसा वह आहार पानभोजन धमदोषवाला माना गया है । तात्पर्य कहनेका यह है कि जो साधु जन अप्रशस्त आहारको मस्तक धून२ कर खाता है वह अपने चरित्रको धूआ निकालता है वह भोजन धूमदोषसे दुषित कहा जाता है । संयोजना दोषसे दूषित वह आहार माना जाता है कि 'जे णं निग्गंथे वा जाव पडिग्गाहेत्ता' जो भिक्षावृत्तिलभ्य आहार निर्ग्रन्थ साधु आदि द्वारा सुस्वादवाला बनानेके निमित्त द्रव्यान्तर से मिश्रित करके खाया जाता है। इसी बातको 'महया अप्पत्तियं कोहकिलामं करेमाणे आहार आहारेइ' तेने अत्यन्त અપ્રસન્નતા પૂર્વક કેધ અને ઉદ્વિગ્નતા પૂર્વક, મેં બગાડીને ખાય છે–એટલે કે અપ્રશસ્ત આહારની પ્રાપ્તિ થતાં જે સાધુ ક્રોધ, ઉદ્વિગ્નતા આદિ ભાવોથી યુકત થઈને અપ્રસન્નતા पूर ते माहारने पोताना उपयोगमा छ, 'एसणं गोयमा सधमे पाणभोयणे તે સાધુના આહારને ધમદોષ યુકત માનવામાં આવે છે. કહેવાનું તાત્પર્ય એ છે કે સાધુએ અપ્રશસ્ત આહારની પ્રાપ્તિ થાય ત્યારે ક્રોધ અથવા અપ્રસન્નતા રાખ્યા વિના શાન્તિ અને સંતેષથી તે આહાર ઉપયોગમાં લેવા જોઈએ. પણ જે સાધુ અપ્રશસ્ત આહારને ખાતી વખતે માં બગાડે છે કે કેધ કરે છે કે અપ્રસન્નતા અનુભવે છે તે પિતાના સંયમને બાળીને જાણે કે પિતાયા સંયમને ધૂમાડે કરી નાખે છે. માટે એવા આહારને ઘૂમદેષ યુકત આહાર કહ્યો છે. હવે સંજના દેષથી દૂષિત આહારનું સ્વરૂપ સમજાવતા મહાવીર પ્રભુ ગૌતમ સ્વામીને કહે છે કે
'जे णं निग्गंथे वा जाव पडिग्गाहेत्ता' ने साधु मया साची प्रासुर
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૫
