________________
भगवती सूत्रे तीर्थकरजन्मादिमहोत्सवप्रसङ्गे देवस्य कर्मणा प्रयोगद्वारा च सुखवेदना. संभवात् उक्तंच- 'उववारण व सायं नेरइओ देवकम्मुणा वात्रि' 'अथ एकान्तसुखवेदकजीवानाह 'भवणवइ वाणमंतर - जोइस-वेमाणिया एगतसायं वेयणं, वेयंति आच असायं' भवनपति - वानव्यन्तर- ज्योतिष्क- वैमानिकाः देवाः एकान्त साताम् अत्यन्तसुखरूपां वेदनां वेदयन्ति, आहत्य कदाचित्तु परस्पराहननप्रियवस्तुवियोगादिषु असातां दुःखरूपां वेदनां वेदयन्ति । अथ तृतीयप्रकार वेदकजीवानाह - 'पुढविक्काइया, जाव- मणुस्सा बेमायाए वेयणं वेयंति' पृथिवी दुःखरूप वेदनाका ही अनुभव करना पडता है । यद्यपि नारकजीवों को अत्यन्त दुःखवेदना शील ही कहा गया है, परन्तु यहां जौ उन्हें कदाचित् सुखवेदना का भी अनुभवकर्त्ता प्रकट किया गया है सो उसका कारण यह है कि नैरयिकजीव उपपातद्वारा तीर्थकर के जन्म आदिके प्रसंग पर देवादिकों के प्रयोगद्वारा सुखवेदनावाले हो जाते हैं । कहा भी है कि 'उववाएणवसाय नेरइओ देवकम्मुणा वा वि' अब एकान्ततः सुखवेदकजीवोंको कहते हैं 'भवणवइवाणमंतरजो इसवेमाणिया एगतसायं वेयणं वेयंति, आहच्च असाय' भवनपति, वानव्यन्तर, ज्योतिष्क और वैमानिकदेव ये सब अत्यन्त सुखरूप वेदनाको भोगते हैं तथा परस्परके आहननमें और प्रियवस्तुके वियोग आदिके समय में असाता - दुःखरूप - वेदनाको भी कदाचित् भोगते हैं। अब सूत्रकार तृतीय प्रकारके वेदकजीवोंका कथन करने निमित्त कहते એકાન્તરૂપે અસાતા વેદના (દુઃખરૂપ વેદના) નેાજ અનુભવ કરવા પડે છે. જો કે નારાને અત્યન્ત દુ:ખવેદનાશીલ જ કથા છે, પરન્તુ કયારેક તેમને :સુખરૂપ વેદનાને પણ અનુભવ થાય છે. નારાને કયારે સુખરૂપ વેદનાના અનુભવ કર્યાં કહેવાનું કારણ એ છે કે તીર્થંકરના જન્મ આદિ માંગલીક પ્રસંગે નારક જીવા દેવાદિકના પ્રયોગ દ્વારા સુખરૂપ વેદનાવાળા થાય છે. કહ્યું પણ છે કે saareणवसाय नेरइओ देव कम्मुणा वा वि' वे अन्ततः सुग्भवे लवानुं स्थन अश्वामां आवे छे. भवणवई, बाणमंतरजोइस, वेमाणिया एगंतसायं वेयणं असायं' भवनयति, वानव्यतर, ज्योतिषि भने वैमानि देवा अत्यन्त, सुमाइय સાતાવેદનાનું વેદન કરે છે, પણ કયારેક તેએ અસાતા વેદનાને અનુભવ કરે છે. પરસ્પરના આહનનમાં (તાડનમાં) અને પ્રિય વસ્તુને વિભાગ થાય ત્યારે તેએ પણ દુઃખરૂપ અસાતાવેદનાનો અનુભવ કરે છે. હવે સૂત્રકાર ત્રીજા પ્રકારના વેદક જીવાનું उथन ४२ - 'पुढविक्काइया जाव मणुस्सा वेमायाए वेयंति' पृथ्वी आायिक,
,
वेयंति, आहच्च
२२६
L
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : પ
