________________
प्रमेयचन्द्रिका टी० ० ६ ७०४ स०१ जीवस्य सप्रदेशाप्रदेशनिरूपणम् ९८५ कत्वबहुत्वसंभवात् , किन्त्विह एकेन्द्रियपृथिव्यादिपदानि न वक्तव्यानि, तेषां सम्यग्दर्शनाभावात् तथा च सम्यग्दर्शनप्रतिपत्तिप्रथमसमये अप्रदेशत्वम् , तत्प्रतिपत्तिद्वयादिसमये तु सप्रदेशत्वं विज्ञेयम् । 'मिच्छद्दिष्टीहिं एगिदियवज्जो तियभंगो । मिथ्याष्टिषु मिथ्यादृष्टिदण्डकयोबहुत्वविषयकदण्ड के एकेन्द्रियवर्जः एकेन्द्रियपदानि वर्जयित्वा जीवादिपदेषु त्रिकभङ्गः उपर्युक्तः औधिकजीवा दिवदेव त्रयो भङ्गाः वक्तव्याः एकेन्द्रियपदेषु तु पूर्वोत्पन्नानाम् उत्पद्यमानानां च बहूनामेव संभवात् ' सप्रदेशाश्च अपदेशाच' इति एक एव भङ्गो भवति । इह च बहुत्व बन जाता है। परन्तु इस सम्यग्दृष्टिबार में एकेन्द्रिय पृथिवी आदिक पदों का उच्चारण नहीं करना चाहिये-क्यों कि उनमें सम्यग्दर्शन का अभाव रहता है । तथा च सम्यग्दर्शन की प्रतिपत्ति के प्रथम समय में इस दण्डक में अप्रदेशत्व और आगे के दो आदि समयों में सप्रदेशत्व है ऐसा जानना चाहिये-(मिच्छविट्ठीहिं एगिदियवजो तियभंगो) मिथ्यादृष्टि के दो दण्डकों में से बहुत्वविषयक द्वितीयदण्डक में एकेन्द्रिय पद को छोड कर तीन भंग हैं । एकेन्द्रियपदों में तीन भंग नहीं हैं-कारण कि वहां तो पूर्वोत्पन्न और उत्पद्यमान जीव बहुत होते हैं इसलिये ( सप्रदेशाश्च अप्रदेशाश्च ) ऐसा एक ही भंग है। तथा-मिथ्यादृष्टि के द्वितीय तीन भंग कहे गये हैं। सो उसका कारण यह है कि वहां पर मिथ्यात्व को प्रतिपन्न हुए जीव तो अनेक होते हैं और सम्यक्त्व से भ्रष्ट होने के बाद मिथ्यात्व को प्रतिपद्यमान-प्राप्त करने वाले-जीच कोई एक दो आदि ही होते हैं।
એકેન્દ્રિય પૃથ્વીકાય આદિ કેને ગ્રહણ કરવાના નથી, કારણ કે તેમાં સમ્યગ્ર દર્શનને અભાવ હોય છે. વળી સમ્યગૂ દર્શનની પ્રાપ્તિના પ્રથમ સમયમાં આ દંડકમાં અપ્રદેશત્વ છે અને પછીના બે, ત્રણ આદિ સમયમાં રસપ્રદેશ છે सेभ समा.
(मिच्छद्दिट्ठीहि एगिदियवज्जो तियभंगो) सन्द्रिय सिवायना मिथ्या. દષ્ટિના બે દંડકમાંના બહત્વ વિષયક બીજા દંડકમાં ત્રણ ભંગ છે. એકેન્દ્રિય પદમાં ત્રણ ભંગ થતા નથી કારણ કે ત્યાં તે પૂર્વોત્પન્ન અને ઉત્પદ્યમાન ७. ध डाय छे, ते ४।२णे ( सरदेशाश्च अप्रदेशाश्च ) २॥ २४०८ an થાય છે. તથા મિથ્યાદૃષ્ટિના બીજા દંડકમાં સામાન્ય જીવાદિકની જેમ જે ત્રણ ભંગ કહ્યો છે તેનું કારણું એ છે કે ત્યાં મિથ્યાત્વની જેમણે પ્રાપ્તિ કરી છે એવાં છે તે અનેક હોય છે અને સમ્યક્ત્વથી ભ્રષ્ટ થઈને મિથ્યાત્વ પ્રાપ્ત કરનારા છે તે એક, બે આદિ જ હોય છે. આ મિથ્યાદષ્ટિ દ્વારમાં સિદ્ધને
म १२४
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૪
