________________
प्रमेयवन्द्रिका टी० श ६ १०४ सू. १ जीवस्य सप्रदेशाप्रदेशनिरूपणम् ९८१ पादितस्तथा प्रत्येकम् एकत्वबहुत्वविषयकदण्डकद्वयेन वाच्याः ते च 'सर्वे सम. देशाः ''बहवः समदेशाश्व एकः अप्रदेशश्च बहवः सप्रदेशाश्व बहवः अप्रदेशाश्च' इति भङ्गत्रयं नैरयिकादिषु बोध्यम् । जीवैकेन्द्रियेषु तु 'सप्रदेशाश्च अप्रदेदेशाश्च' इत्येको भङ्गः । 'नवर-जस्स अस्थि एयाओ' नवरं विशेषस्तु एतावानेव यत्-यस्य जीवनैरयिकादेः एता लेश्याः सन्ति स एव जीवनैरयिकादिः वक्तव्यः, एताश्च तिस्रः कृष्ण-नील-कापोतलेश्याः ज्योतिषिक-वैमानिकानां न भवन्ति, सिद्धानां तु सर्वा अपि न भवन्ति, इति तेऽत्र न वक्तव्याः। तेउलेस्साए जीवाइओ तियभंगो' तेजोलेश्यायाम्-तेजोलेश्यावतां बहुत्वविषयकदण्डके जीवादिकः जीवादिपदेषु त्रयो भङ्गाः-ते एव पूर्वोक्ताः-सर्वे सप्रदेशाः १ बहवः सप्रदेशाः द्वारा कहना चाहिये। बहुत्वविषयक दण्डक में तीन भंग है-वे इस प्रकारसे हैं-"सर्वे सप्रदेशाः" बहवः सप्रदेशाः एकः अप्रदेशश्च बहवः सप्रदेशाश्च, बहव अप्रदेशाश्च" जीव और एकेन्द्रियों में “सप्रदेशाश्च अप्रदेशाश्च" ऐसा एक ही भंग है। "नवरं जस्स अस्थि एयाओ" यहां विशेषता केवल इतनी ही है कि जिस जीव नैरयिक आदिके ये लेश्याएँ हैं वही जीव नैरयिक आदि यहां कहना चाहिके । ये कृष्ण, नील और कापोत लेश्याएँ ज्योतिषिक और वैमानिकदेवों के नहीं होती हैं। तथा जो सिद्ध जीव हैं उनके तो छहलेश्याओं में से कोई भी लेश्या नहीं होती है । इस कारण इन्हें यहां ग्रहण नहीं करना चाहिये। (तेउलेस्साए जीवाइओ तियभंगो) तेजो लेश्यवालों के बहुत्वविषयक द्वितीय दण्डक में जीवादिकपदों में पूर्वोक्त ये “सर्वे सप्रदेशाः १, " बहवः सप्रदेशाः, एकः अप्रदेशश्च २" "यहवः सप्रदेशाः बहवः मत्व विषय मा २ प्रमाणे त्र 1 थाय छ-" सर्वे सप्रदेशाः " "बहवः सप्रदेशाः एकः अप्रदेशश्व, " "बहवः सप्रदेशाश्च बहवः अप्रदेशाच" ७१ मन मेन्द्रियमा “सप्रदेशाश्च अप्रदेशाश्व" सवा से
थाय छ. नबर जस्स अस्थि एयाओ" मही विशेषता मेटली 2 ना२४ આદિ જેની લેશ્યા હોય છે, તે નારકાદિ ના સપ્રદેશવ આદિનું અહીં પ્રતિપાદન કરવું જોઈએ. જ્યોતિર્ષિક અને વૈમાનિક દેવોમાં કૃષ્ણ, નીલ અને કાપિત લેશ્યાએ હતી નથી, તથા સિદ્ધ જેમાં તે છે વેશ્યાઓમાંની એક પણ લેસ્યા હતી નથી. તે કારણે અહીં તેમને ગ્રહણ કરવા જોઈએ નહીં. ( तेउलेस्सार जीवाइओ तियभंगो) तर वेश्या Glमन विषय બીજા દંડકમાં જીવાદિક પદોમાં આ પ્રમાણે ત્રણ ભંગ હેય છે.
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૪
