________________
भगवतीसूत्रे अट्ठमुवि भयणाए' हे गौतम ! अष्टस्वपि कर्मप्रकृतिषु भजनया बन्धो भवति, तथाहि-अष्टावपि कर्मपकृतीः ज्ञानावरणीयादिपकृतीः, साकारोपयुक्तः अनाकारोपयुक्तो वा भजनया-कदाचिद् बध्नाति, कदाचिन्न बध्नाति, साकारऽनाकारौ सयोगानाम् अयोगानां च उपयोगौ स्याताम् , तत्रोपयोगदयेऽपि स योगा ज्ञानावरणादिकर्मप्रकृतीः यथायथं बध्नन्ति, अयोगास्तु न बध्नन्ति, अतो ' भजनया' इत्युक्तम् ।
__ अथ आहारकविषयकबंधद्वारमाश्रित्य गौतमः पृच्छति-'णाणावरणिज्जं गं भंते ! कम्म कि आहारए बंधइ ? ' हे भदन्त ! ज्ञानावरणोयं कर्म किम् आहारको बध्नाति ? ' अणाहारए बंध' किम् अनाहारको बध्नाति ? भगवानाह' गोयमा ! दोवि भयणाए ' हे गौतम ! द्वौ अपि आहारकः, अनाहारकश्च मन(अट्ठसु वि भयणाए) आठों भी कर्मप्रकृतियों के विषय में यहाँ भजना से बंध करना कहा गया है-इस विषय में खुलाशा इस प्रकार से हैसयोग और अयोग इन दोनों के साकार और अनाकार दोनों प्रकार का उपयोग होता है। सयोग अर्थात् योगसहित जीव इन दोनों भी उपयोगों में ज्ञानावरणीय आदि कर्मप्रकृतियों का यथायोग्य बंध करते हैं। और जो योग से रहित जीव हैं वे इन ज्ञानावरणीय आदि कर्मप्रकृतियों का बंध नहीं करते हैं। - अब आहारविषयकरंधकद्वार को आश्रित करके गौतमप्रभुसे पूछते हैं कि (णाणावरणिज्जं णं भंते ! कम्मं किं आहारए बंधइ १ ) हेभदन्त ! ज्ञानावरणीय कर्म क्या आहारक जीव बांधते हैं या (अणाहारए बंधह) अनाहारक जीव बांधते हैं ? इसका उत्तर देते हुए प्रभु गौतम से कहते
उत्तर-( गोयमा ! अट्ठसु वि भयणाए ) 3 गौतम ! ते पन्ने ४२ना જીવે આઠે કર્મોને બંધ વિકપે કરે છે-ક્યારેક કરે છે અને કયારેક કરતા નથી આ વિષયમાં નીચે પ્રમાણે સ્પષ્ટીકરણ કરી શકાય-સગ અને અગ એ બનેના સાકાર અને અનાકાર એ બન્ને પ્રકારને ઉપગ હોય છે. સગ જીવ એટલે કે ગયુક્ત જીવ એ બને ઉપગમાં જ્ઞાનાવરણીય આદિ આઠે કર્મપ્રકૃતિનો યથાયોગ્ય બંધ કરે છે, પણ જે જે પૈગથી રહિત હોય છે, તે જ્ઞાનાવરણીય આદિ કર્મપ્રકૃતિને બંધ કરતા નથી,
હવે આહારક દ્વારને અનુલક્ષીને ગૌતમ સ્વામી મહાવીર પ્રભુને એ प्र पूछे छे -णाणारणिज्ज णं भंते ! कम्मं कि अहारए बधइ ? अणाहारए बधइ ?) 3 Rina ! ज्ञानाशीय ४ शुमा २४ 0 मांधे छ ? કે અનાહારક જીવ બાંધે છે ?
श्री. भगवती सूत्र:४