________________
८६०
भगवतीसूत्रे " सव्यो साई सिद्धो न यादिमो विज्जइ तहा तं च । सिद्धी सिद्धा य सया निट्ठिा रोहपुच्छाए " ॥ २ ॥ " सर्वः सादिः सिद्धः न चादिमो विद्यते तथा तच्च । सिद्धिः सिद्धाश्च सदा निर्दिष्टा रोहपृच्छायाम् ॥ २ ॥ इति ॥ मू० ३ ॥
॥कर्मस्थितिवक्तव्यता ॥ पूर्व कर्मोपचयस्य सादिसान्तत्वमुक्तम्, तत्सम्बन्धात् कर्मणः भेदान् स्थिति च प्ररूपयितुमाह- कइ णं भंते ! ' इत्यादि।
मूलम्-कइ णं भंते ! कम्मप्पयडीओ पण्णत्ताओ ? गोयमा ! अट्रकम्मप्पयडीओ पण्णत्ताओ तं जहा
सन्नो साई सिद्धो न यादिमो विज्जइ तहा तं च ॥
सिद्धी सिद्धा य सया निदिट्टा रोहपुच्छाए ॥२॥" । तात्पर्य यह है कि-काल अनादि है-इस कारण किसी का भी ऐसे शरीर का सद्भाव नहीं है कि जो सब से पहिला हो, फिर भी शरीर सादि हैं ऐसा कहा ही जाता है इसी प्रकार से रातदिन में भी ऐसा ही समझना चाहिये अर्थात् कोई रातदिवस भी ऐसा नहीं है जो सब से पहिला हो-फिर भी रातदिवस सादि प्रकट किये गये हैं इसी प्रकार से सिद्धि किसीभी समय सिद्धों रहित नहीं होती है इसी कारण अमुक जीव सर्व प्रथम सिद्ध हुआ है ऐसानिश्चय नहीं होता है फिर भी उत्पत्ति को लेकर सिद्धोंको सादि अनन्त कहा गया गया है। इसी कारण रोहक अनगार के प्रश्नोंमें सिद्धि और सिद्ध अनादि प्रकट किये गये हैं ।।सू०३।।
" सव्वो साई सिद्धो न यादिमो विज्जइ तहा त' च । सिद्धि सिद्धा य सया निदिट्ठा रोहपुच्छाए ॥ २॥"
ભાવાર્થ—કાળ અનાદિ છે, તે કારણે એવું કંઈ પણ શરીર સંભવી શકતું નથી કે જે સૌથી પહેલું હોય! છતાં પણ “શરીર સાદિ છે,” એવું કહેવામાં આવે છે. રાતદિવસ વિષે પણ એવું જ સમજવું. એટલે કે કોઇપણ રાત્રિદિવસ એવો નથી કે જેને સૌથી પહેલા માની શકાય ! છતાં પણ રાત્રિ દિવસને સાદિ કહેલાં છે. એ જ પ્રમાણે સિદ્ધિ કેઈ પણ સમયે સિદ્ધોથી રહિત હોતી નથી. તે કારણે એ નિશ્ચય કરી શકાતો નથી કે અમુક જીવ સૌથી પહેલે સિદ્ધ થયો છે. છતાં પણ ઉત્પત્તિની અપેક્ષાએ સિદ્ધોને સાદિ અનંત કહ્યા છે. એ જ કારણે રેહક અણુગારના પ્રશ્નોમાં સિદ્ધિ અને સિદ્ધને मना ४ट १२ छ. ॥ सूत्र ३ ।।
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૪
