________________
अमेषचन्द्रिका टी० श० ६ ० ३ उद्देशविषयविवर्णनम्
२०७ प्रश्नः, ईर्यापथबन्धकजीवस्य कर्मपुद्गलोपचयः सादिः सान्तः, भव्यस्य अनादिः सान्तः, अभव्यस्य अनादिरनन्तः,नतु कश्चित् कर्मपुद्गलोपचयः सादिरनन्तः,इत्युचरम् । ततो वस्त्रं सादि-सान्तम् ? सादि-अनन्तम् ? अनादि-सान्तम् ? अनादिभनन्तं वा ? इति प्रश्नः, वस्त्रं सादि सान्तमेव, नान्यत्, इत्युत्तरम् । ततो वस्त्रवदेव जीव विषये प्रश्नः । नरयिक-तिर्यग-मनुष्य-देवाः सादयः सान्ताः, सिद्धः सादिरनन्तः, भव्योऽनादिः सान्तः,अभव्योऽनादिरनन्तश्च इत्युत्तरम् ,ततः कर्म प्रकृतीना. मष्टानां ज्ञानावरणयावत्-अन्तरायिकानाम् अबाधाकालसहितबन्धस्थिति प्रतिपादनम् । तेषां कर्मणां बन्धकत्वेन स्त्रीपुरुषनपुंसकानां कथनम् , तद्भिन्नानां तु कदाचित् सान्त ही है" ऐसा, उत्तर वस्त्र सादि सान्त है ? कि-सादि अनन्त है ! भयवा-अनादि सान्त है ? या अनादि अनन्त है ? ऐसा प्रश्न-" वस्त्रसादिसान्त ही है ऐसा उत्तर, वस्त्र की तरह ही जीव के वीषय में प्रश्न नैरयिक, तीर्यश्च, मनुष्य एवं देव ये सब जीव तो सादिसान्त हैं, सिद्ध सादि अनन्त हैं, भव्यजीव अनादि सान्त हैं, और अभन्यजीव अनादि भनन्त हैं ऐसा उत्तर।
ज्ञानावरणसे लेकर अन्तरायतक आठ कर्मप्रकृत्तियोंकी अबाधाकाल सहित बन्धस्थिति का प्रतिपादन इन कर्मों के बन्धक होने के कारण खी, पुरुष और नपुंसक जीवों का कथन जो जीव स्त्री, पुरुष और नपुंसक नहीं है वे इन कर्मों को बांधे भी और नहीं भी बांधे ऐसा कथन स्त्री आदिको में कदाचित् आयुष्क कर्म का बन्धकत्व और कदाचित्
ઉત્તર–વસ્ત્રમાં પુપચય સાદિ સાન્ત જ હોય છે. પ્રશ્ન-વસ્ત્ર સાદિ સન્ત છે? કે સાદિ અનંત છે? અથવા અનાદિ સાન્ત છે? કે અનાદિ અનન્ત છે?
उत्तर-१४ साल सान्त छ.
વસ્ત્રની જેમ જ જીવના વિષયમાં પ્રશ્નો-નાર, તિર્યંચે મનુષ્યો અને દેવો સાદિ સાન્ત જ છે, સિદ્ધ સાદિ અનંત છે, ભવ્ય જીવ અનાદિ સાન્ત છે અને અભિવ્ય જીવ અનાદિ અનંત છે, એવો ઉત્તર,
જ્ઞાનાવરણથી લઈને અન્તરાય પર્યન્તની આઠ કમપ્રકૃતિની અબાધાકાલ સહિત બન્યસ્થિતિનું પ્રતિપાદન, સ્ત્રી, પુરુષ, નપુંસક આદિ જીવોએ કમના બાંધનાર હોવાથી તેમનું કથન. જે જીવો સ્ત્રી, પુરુષ કે નપુંસક હોતા નથી, તેઓ કમના બંધક હોય છે પણ ખરાં અને નથી પણ હતા. સ્વી આદિકોમાં ક્યારેક આયુષ્યકર્મના બંધકત્વનું અને કયારેક અન્ધકત્વનું કથન.
श्री भगवती सूत्र : ४
