________________
७९४
भगवतीसूत्रे सुवर्णकुमार-विद्युत्कुमार - अग्निकुमार - द्वीपकुमारो-दधिकुमार-दिशाकुमारपवनकुमाराणां स्तनितकुमाराणां च भवनपतीनामपि बोध्यम् , तथा च नागकुमारादि-स्तनितकुमारपर्यन्ता अपि देवाः करणत एव सातां वेदनां वेदयन्ति, नो अकरणत इति । 'पुढवीकाइयाणं एवामेव पुच्छा ? ' पृथिवीकायिकानामपि जीवानाम् एवमेव नैरयिकादिवदेव पृच्छा प्रश्नः, तथा च-पृथिवीकायिका जीवाः किं करणतः अकरणतो वा साताम् असातां वा वेदनां वेदयन्ति ? इति प्रश्न उह नीयः, भगवान् तत्र विशेषतां प्रतिपादयति-'णवरं-इच्चेएणं सुभाऽसुभेणं करणेणं पुढवीकाइया करणओ वेमायाए वेयणं वेयति, णो अकरणओ' नवरम्थणियकुमाराणं) असुरकुमारों की तरह से ही यावत्-नागकुमार, सुवर्णकुमार, विद्युत्कुमार, अग्निकुमार, दीपकुमार, उदधिकुमार, दिशाकुमार, पवनकुमार, और स्तनितकुमार इन भवनपतियों के भी जानना चाहिये। इस तरह नागकुमारदि स्तनितकुमारतक के सब ही देव भवनपतिदेव-करणद्वारा ही सातावेदना का अनुभव करते हैं अकरण द्वारा नहीं । ( पुढवीकाइयाणं एवामेव पुच्छा) पृथिवीकायिक जीवों के भी नारक जीवों की तरह से ही प्रश्न करना चाहिये-तथा च हे भदन्त ! पृथिवीकायिक जीव क्या करण द्वारा, या करण के विना ही शाता अशातारूप वेदना का अनुभव करते हैं ? ऐसा प्रश्न अपने आप समझलेना चाहिये-तथ इस प्रश्न के उत्तर में प्रभु विशेषता का प्रतिपादन करते हैं (णवरं इच्चेएणं सुभासुभेणं करणेणं पुढवीकाइया कर
( एव जाव थणियकुमाराण) मे ८ प्रमाणे (असुरभारानी म ) સ્વનિતકુમાર પર્યન્તના દેવો પણ ચાર કરણ દ્વારા જ અનુભવ કરે છે. એટલે કે અસુરકુમાર, નાગકુમાર સુવર્ણકુમાર, વિવુકુમાર, અગ્નિકુમાર, દ્વીપકુમાર, ઉદધિકુમાર, દિશાકુમાર, પવનકુમાર, અને સ્વનિતકુમાર, એ ભવનપતિ દેવો પણ ચાર કરણે વડે જ સુખરૂપ શાતવેદનાનું વેદન કરે છે. તેઓ અકરણ દ્વારા સાતવેદનાને અનુભવ કરતા નથી.
(पुदविकाइयाण एवामेव पुच्छा ) 3 महन्त ! पृथ्वीय पोना विषયમાં પણ હું એજ પ્રકારને પ્રશ્ન પૂછવા માગું છું–શું પૃથ્વીકાય જીવો કરણ દ્વારા શાતવેદના અને અશાતા વેદનાને અનુભવ કરે છે, કે અકરણ દ્વારા તેનો અનુભવ કરે છે?
આ પ્રશ્નનો જવાબ આપતા મહાવીર પ્રભુ તેમના વિષયમાં કેટલીક विशेषतार्नु प्रतिपान ४२ छ-(णवरं इच्चेएणं सुभासुभेण करणेण पुढवीकाइया
श्री. भगवती सूत्र:४
