________________
प्रमेयचन्द्रिका टी० श० ५ उ८९सू० ४ पाश्चपित्यीय-महावीरयोर्वक्तव्यता ७१३ यावत्-विगमिष्यन्ति वा ? तद् नूनं भवता-आर्याः! पार्चेन अर्हता पुरुषादानीयेन शाश्वतो लोक उक्तः, अनादिकः, अनवनतामः, परीतः, परितः, अघोविस्तीर्णः, मध्ये संक्षिप्तः, उपरिविशालः, अधःपल्यङ्कसंस्थितः, मध्ये वरवज्रविग्रहिकः, उपरि ऊर्ध्वमृदङ्गाकारसंस्थितः, तस्मिंश्च शाश्वते लोकेऽनादिके, अनवनता परीते, परिवृते, अधो विस्तीर्णे, मध्ये संक्षिप्ते उपरि विशाले, अधः पल्यङ्कसंस्थिते, मध्ये टेणं जाव विगच्छिस्संति) हे भदन्त ! ऐसा आप किस कारण से कहते हैं कि असंख्यातप्रदेशवाले इस लोक में अनन्त रात्रिदिवस यावत् नष्ट होंगे ? (से गूणं भे अजो! पासेणं अरहया पुरिसा दाणिएणं सासए बुइए,अणादीए अणवदग्गे, परित्ते परिवूडे हेट्ठा वित्थिन्ने मज्झे संखित्ते, उप्पि विसाले, अहे पलियंकसंठिए मज्झे बरवइरविग्गहिए, उप्पि उद्धमुइंगाकारसंठिए) हे आर्य ! यह निश्चियपूर्वक है कि पुरुषादानीय
अरिहंत पार्श्वनाथ ने लोक को शाश्वत और अनादिअनन्त कहा है परिमित कहा है अलोक से घिरा हुआ कहा है नीचे विस्तीर्ण और बीच में इसे संकीर्ण कहा है। ऊपर में विशाल, नीचे पलंक के आकारतुल्य बीच में उत्तम वज्र के आकार तुल्य और ऊपर में उर्ध्व मुखवाले मृदंग के आकार तुल्य इस लोक को उन्हों ने कहा है (तेसिं च णं सासयंसि लोगंसि अणादियंसि अणवदग्गंसि परित्तसि परिखुडंसि हेटा विच्छिन्नंसि, मज्झे संखिसि,उपि विसालंसि,अहे पलियंकसंठियंसि, ( से केणट ठेणं जाव विगनिचरसति १) महन्त ! मा५ । ॥२0 मे ४ । છે કે અસંખ્યાત પ્રદેશવાળા આ લેકમાં અનંત રાત્રિદિવસ ઉત્પન્ન થયા છે, ( यावत् ) नष्ट थशे ? ( से गूणं मे अज्जो ! पासेण अरहया पुरिसादाणिएणं सासएलोए बुइए, अणादीप, अणवदग्गे परित्ते पग्वुिडे हेदा वित्थिन्ने, मझे, सखित्ते, उपि विसाले, अहे पलियकस ठिए मज्झे वरवइरविग्गहिए, उप्पि उद्धभुइंगाकारसठिए) माय ! से वात निश्चित छ । द्वारा मना વચનોને પ્રમાણભૂત માનવામાં આવતાં એવાં અહંત ભગવાન પાર્શ્વનાથ લેકને શાશ્વત અને અનાદિ કહ્યો છે, પરિમિત કહ્યો છે, અલોકથી ઘેરાયેલો કો છે, તથા તેના નીચેના ભાગને વિસ્તીર્ણ અને વચ્ચેના ભાગને સંકીર્ણ (સાંકડ) કહ્યો છે. તેમણે આ લોકને ઉપરના ભાગમાં વિશાળ, નીચે પલંગ ના આકાર અને વચ્ચે ઉત્તમ વજીના જેવા આકારને અને ઉપરથી ઉદર્વ. મુખવાળા મૃદંગના જેવા આકારને કહ્યો છે.
(तेसिचणं सासयंसि लोगंसि अणादियंसि अणवदगंसि परित्तंसि परिवुडंसि हेवाप्रविच्छिन्न सि मज्झे संवित्तं सि, उपि विसाल सि, अहे पलियंक संटिय सि.
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૪
