________________
प्रमेद्रिका टीका श० ५ ० १ सू० ३ ऋतुविशेषादिस्वरूपनिरूपणम् ५७ भदन्त ! जम्बूद्वीपे द्वीपे हेमन्तानां प्रथमः समयः प्रतिपद्यते ० १ यथैव वर्षाणाम् अभिलापस्तथैव हेमन्तानामपि, ग्रीष्माणामपि भणितव्यो यावत्-ऋतुना, एवं श्रीणि अपि एतेषां त्रिंशद् आलापकाः भणितव्याः । यदा खलु भदन्त ! जम्बू
3
(जया णं भंते! जंबुद्दीवे दीवे हेमंताणं पढमे समए पडिवज्जइ) हे भदन्त ! जब जंबूद्वीप नामक मध्य जंबूद्वीप में दक्षिणार्ध में हेमन्तऋतु का प्रथम समय होता है - तब उत्तरार्ध में भी हेमंत ऋतु का प्रथम समय होता है, और जब उत्तरार्ध में हेमंत ऋतु को प्रथम समय होता हैतब जंबूद्वीप नामके द्वीप में मन्दर पर्वत की पूर्व पश्चिम दिशा में हेमंत ऋतु का प्रथम समय अनन्तर पुरस्कृत ( अव्यवहित- समय ) समय होता है क्या ? इत्यादि। ( जहेब वासाणं अभिलावो तहेब हेमंताण वि, गिम्हाणं वि, भाणियन्बो, जाव उऊण एवं तिष्णि वि, एएसिं तीसं आलावगा भाणियव्वा ) हे गौतम! जिस तमह से चतुर्मास - वर्षा ऋतु के विषय में खुलाशा किया गया है, उसी तरह से हेमंत ऋतु के विषय में भी खुलाशा जानना चाहिये । ग्रीष्मऋतु के विषय में भी, इसी प्रकार से खुलाशा समझना चाहिये। तथा हेमंत और ग्रीष्मऋतु के प्रथम समय की तरह इनकी प्रथम आवलिका, यावत् ऋतु पर्यन्त सब समझना चाहिये। इस तरह एक जैसा कथन इन तीन ऋतुओं के विषय में जानना चाहिये । इन सब के मिलकर तीस ३० आलापक कहना चाहिये ।
हो. (जयाण भंते! जंबुद्दीवे दीवे हेमंताणं पदमे समए पडिवज्जइ ) डे लह ન્ત! જ્યારે જમૂદ્રીપ નામના મધ્ય જમૂદ્રીપમાં દક્ષિણા માં હેમ તઋતુના પ્રથમ સમય ( પ્રારંભ ) હાય છે, ત્યારે ઉત્તરા'માં પશુ શુ હેમન્તઋતુના પ્રથમ સમય હાય છે ? અને જયારે જમૂદ્રીપમાં હેમન્તઋતુના પ્રથમ સમય હોય છે, ત્યારે જ'ખૂદ્વીપના મંદર પર્વતની પૂર્વ અને પશ્ચિમ દિશામાં પણ शु हेमन्तनो प्रथम समय होय छे ? त्याहि. ( जहेव वासाणं अभिलावो ata हेमंताणं वि, गिम्हाणं वि भाणियव्त्रो, जाव उऊण एवं तिष्णि वि एए सिं तसं आलावगा भाणियव्वा ) हे गौतम ! वर्षाऋतुना विषयभां ने प्रमाणे સ્પષ્ટીકરણ ઉપર કરવામાં આવ્યું છે, એજ પ્રમાણે હેમન્ત અને ગ્રીષ્મૠતુના વિષયમાં પણ સ્પષ્ટીકરણ સમજવુ. જેવી રીતે વર્ષાઋતુના પ્રથમ સમયથી લઈને ઋતુપર્યંન્તના પ્રશ્નોત્તરી આપ્યા છે, એવી જ રીતે હેમન્ત અને ગ્રીષ્મના પ્રથમ સમય, આવલિકા આદિથી ઋતુ પન્તના પ્રથમ સમય આદિનું કથન એક સરખું સમજવું. એ બધાના કુલ ૩૦ ત્રીસ આલાપક કહેવા જોઇએ
•
भ ८
श्री भगवती सूत्र : ४
