________________
प्रमेयमन्द्रिका टी० ० ५ ० ८ सू० ३ जीवादिवृद्धिहान्यादिनिरूपणम् ६७५ सापचयाश्च भवन्ति, ' सेसा सव्वे सोवचया वि, सावचया वि, सोवचय-सावचयावि, निरुवचयनिरवचया वि, जहण्णेणं एकं समयं, उक्कोसेणं आवलियाए असंखेज्जइभागं ' शेषाः उपर्युक्तातिरिक्ताः सर्वे द्वीन्द्रियादयो जीवाः सोपचयाः अपि, सापचयाः अपि, सोपचय-सापचया अपि, निरुपचय-निरपचयाः अपि जघन्येन एकं समयम् , उत्कर्षेण आवलिकायाः असंख्येयभागम् , असंख्यातकालपर्यन्तम् तिष्ठन्ति, किन्तु 'अहिएहिं वक्तिकालो भाणियन्यो ' अवस्थि. तेषु निरुपचय-निरपचयरूपेषु व्युत्क्रान्ति कालो विरहकालो भणितव्यः वक्तव्यः एकेन्द्रियाणां दण्डकपञ्चकं विहाय शेषेषु द्वोन्द्रियादारभ्य वैमानिकपर्यन्तेषु एकोनविंशतिदण्ड केषु विरहकालमाश्रित्यावस्थितत्वं बोध्यम् , इति भावः ।। चय सहित होते हैं । (सेसा सव्वे सोवचया वि, सावचया वि सोवचय सावचया वि, निरुवचय-निरवचया वि) तथा उपर्युक्त जीवों से अतिरिक्त और जो द्वीन्द्रियादिक जीव हैं वे सब उपचय सहित भी होते हैं, अपचय सहितभी होते हैं, उपचय अपचय दोनों से भी एक साथ युक्त होते हैं और उपचय अपचय इन दोनों से रहित भी होते हैं। उपचय आदि से सहित या रहित होने का काल इन का (जहण्णेणं एक समयं) जघन्य से एक समय का है और (उकोसेणं) उत्कृष्ट से (आवलियाए असंखेजहभागं) आवलिका का असंख्यातवां भाग है। किन्तु (अवट्टिएहिं वकंतिकालो भाणियन्वो) निरुपचय निरपचयरूप अवस्थितों में व्युकान्तिकाल-विरहकाल-भणितव्य है-अर्थात् एकेन्द्रियों के पांचदण्डकों को छोड़कर शेष द्वीन्द्रिय से लेकर वैमानिक तकके १९ वया सावचया सव्वद्ध ) तथा समस्त सन्द्रिय । मघा जमा ५यय अपयय सहित डाय छे. ( सेवा सव्वे स्रोपचया वि, सावचया वि, सोपवय - सावचया वि, निरुवचय-निरवचया वि) माहीना भयो । (सन्द्रिय सिस. યના બધાં જીવે) ઉપચવાળાં પણ હોય છે, અપચયવાળાં પણ હોય છે, ઉપચય-અપચય બનેથી પણ એક સાથે યુકત હોય છે, અને ઉપચય-અપચય બનેથી રહિત પણ હોય છે. તેમને ઉપચય આદિથી યુક્ત અથવા રહિત रडवाना “जहण्णेण एक समय" माछामा माछ। से समयन। भने ( उक्कोसेण आवलियाए असंखेन्जा भाग) क्यारेमा ५.२ सिडाना मसच्यातमi मा प्रभार यो छे. परंतु (अवविरहिं वकातेकालो भाणि. ययो) नि३५यय-निर५५५ ३५ सयानोमा युवन्ति -विर - કહે જોઈએ. એટલે કે એકેન્દ્રિયાના પાંચ દંડકે સિવાયના બાકીના ૧૯ દંડકમાં (દ્વીન્દ્રિયેથી વૈમાનિ કે પર્યરતના ૧૯ દંડકમાં) વિરહ-કાળને આધારે અવસ્થિત્વ સમજવું.
श्री. भगवती सूत्र:४