________________
प्रमेयचन्द्रिका टीका श०५ ७० ८ ० २ जीवादिवृद्धिहान्यादिनिरूपणम् १५३ चउद्दस राइंदिया' शर्करामभायां नैरयिकाणां चतुर्दश रात्रिंदिवानि अवस्थितकालः । एवं-' वालुयप्पभाए मासं ' वालुकाप्रभायां मासम् मासपरिमितः अबस्थितकालः, 'पंकप्पभाए दो मासा' पङ्कप्रभायां द्वौ मासौ अवस्थितकालः ! 'धूमप्पभाए चत्तारि मासा' धूमप्रभायां चतुरो मासान् अवस्थितकालः 'तमाए अट्ठ मासा' तमायाम् अष्टौ मासान् अवस्थितकालः, ' तमतमाए बारस मासा' तमस्तमायां सप्तमनारकपृथिव्यां तु नैरथिकाणां द्वादश मासान् अवस्थितकालः वृद्धिहान्योरभावकालो भवति । ___ एवम् ' अमुरकुमारा वि वडुति, हायंति, जहा नेरइया ' यथा नैरयिकाः वर्धन्ते, हीयन्ते इत्युक्तम् , तथा असुरकुमारा अपि भवनपतयो वर्धन्ते, नारक जीवों में वह चौवीस मुहूर्त प्रमाण उत्पादकाल और उद्वर्तनाकाल समसंख्या के साथ मिलने से द्विगुणित होता हुआ ४८ मुहूर्त का अवस्थान काल हो जाता है । तथा विरहकाल जो है वह हरएकपद में अवस्थान काल की अपेक्षा आधा होता है यह बात अपने आप जानना चाहिये। (सकरप्पभाए चउद्दसराइंदिया) शर्करा प्रभा में नारक जीवों का अवस्थान काल चौदह रातदिन का है ( वालुयप्पभाए मासं ) वालुका प्रभा में नारक जीवों का अवस्थानकाल एक महिना का है (पंकप्पभाए दो मासा) पंकप्रभा में नारक जीवों का अवस्थानकाल दो मास का है (धूमप्पभाए चत्तारिमासा) धूमप्रभा में नारक जीवों का अवस्थानकाल चारमास का है । (तमाए अट्टमासा) तमप्रभा में आठ मास का और (तमतमाए घारसमासा) तमस्तमाप्रभा में बारह मास का नारक जीवों का अवस्थानकाल है । अवस्थानकाल का तात्पर्य है એમાં તે નારક જીવમાં તે ૨૪ મુદ્દત પ્રમાણુ ઉત્પાદ કાળ અને ઉદ્વર્તના કાળ, એ બંને સરખી સંખ્યાઓને ભેગી કરવાથી–૨૪ મુહૂર્તાથી બમણું ૪૮ મહર્તને અવસ્થાન કાળ થાય છે. તથા જે વિરહ કાળ છે તે દરેક પદમાં मस्थान 0 ४२तां मधे थाय छ, मा पात ते सम वी. (सकरप्पभाए चउहसराईदिया) शराममा नाभनी भी पृथ्वीमा ना४२ वानी भस्थान ४ १४ रात-हसन। छ. (बालुयप्पभाए मासं, पंकप्पभाए दो मास, धूमप्यमाए चत्वारिंमासा, तमाए अट्टमासा, तमतमाए बारसमासा) वा પ્રભા નામની ત્રીજી પૃથ્વીમાં નારકને અવસ્થાન કાળ એક માસનો છે, પંકપ્રભા નામની ચોથી પૃથ્વીમાં અવસ્થાન કાળ બે માસને છે, ધ્રુમપ્રભા નામની પાંચમી પૃથ્વીમાં ચાર માસને, તમપ્રભા નામની છઠ્ઠી પૃથ્વીમાં આઠ માસને અને તમસ્તમપ્રભા નામની સાતમી પૃથ્વીમાં બાર માસને અવસ્થાના કાળ કહો છે. (અવસ્થાન કાળ એટલે જે સમયે વૃદ્ધિ કે હાનિનો અભાવ
श्री. भगवती सूत्र:४
