________________
१३३
नवतिः पञ्चनवतिः, अष्टानवतिः तथैव नवनवतिः, एतावन्ति सहस्राणि प्रदेशानां विपरीतम्, एतेषां यथासंभवम् अर्थोपनयं कुर्यात् राशीनाम्, सद्भावतश्च जानीयात् तान् अनन्तान् जिनाऽभिहितान् "
इदमत्रावधेयम् - यथा खलु कल्पनया लक्षसंख्यकाः समस्तपुद्गलास्तेषु भाव-काल- द्रव्य - क्षेत्रतोऽप्रदेशाः क्रमशः एक-द्वि-त्रि- पञ्चदश सहस्रसंख्यकाः, समदेशास्तु नवनवश्यष्टनवति - पञ्चनवति सहस्रसंख्यकाः भवन्ति तथा च भावा मदेशेभ्यः कालाम देशेषु सहस्रं ( उपचीयते) वर्धते, तदेव सहस्रं भावतप्रदेशेभ्यः कालसमदेशेषु अपचीयते, तथा भावापदेशेभ्यो द्रव्याप्रदेशेषु पञ्चसहस्राणि, क्षेत्राप्रदेशेषु दश सहस्राणि वर्धन्ते, समदेशेषु च तावन्त्येव उपचोयन्ते ॥ सू० १ ॥
भावतःअप्रदेशाः - १०००
सप्रदेशाः - ९९०००
काळतः
२०००
९८०००
श्री भगवती सूत्र : ४
भगवतीसूत्रे
द्रव्यतः
५०००
९५०००
क्षेत्रतः -
१०००
९००००
यथासंभव इन राशियों का अर्थोपनय करना और चित्त में ऐसा दृढ विश्वास रखना कि श्री जिनेन्द्र भगवान् ने इन राशियों को अनन्त कहा है यहां ऐसा समझना चाहिये कि कल्पना करो सप्रदेश अप्रदेश समस्त पुद्गल एक लाख हैं, इनमें पूर्वोक्त एक हजार आदि चार अङ्क भाव, काल द्रव्य और क्षेत्र की अपेक्षा से अप्रदेश पुगलों के हैं । और ९९००० निन्यानवें हजार आदि अङ्क सप्रदेश पुगकों के हैं । तथा च भावाप्रदेशों से काला प्रदेश में जो एक हजार बढ जाते हैं वे हो एक हजार भाव सप्रदेशों की अपेक्षा से काल सप्रदेशों में से कम हो जाते
યથા સ`ભવ આ રાશિઓના અર્થાપનય કરવા અને ચિત્તમાં એવા દૃઢ વિશ્વાસ રાખવા કે શ્રી જિનેન્દ્ર ભગવાને આ રાશિઓને અન ́ત કહી છે. ધારે કે સપ્રદેશ અને અપ્રદેશ પુદ્ગલેા એકદરે એક साथ छे. તેમાંથી પૂર્વોક્ત એક હજાર, આદિ ચાર અંક ભાવ, કાળ, દ્રવ્ય અને ક્ષેત્રની અપેક્ષાએ અપ્રદેશી પુદ્ગલાના છે. અને ૯૦૦૦ આદિ અંક સપ્રદેશ પુદ્ગલાના છે. વળી ભાવની અપેક્ષાએ અપ્રદેશી કરતાં કાળની અપેક્ષાએ અપ્રદેશીમાં જે એક હજારની વૃદ્ધિ થાય છે, એજ એક હજારની ભાવની અપેક્ષાએ સપ્રદેશી કરતાં કાળની અપેક્ષાએ સપ્રદેશીમાં હાનિ થાય છે. એજ પ્રમાણે ભાષા-પ્રદેશેા કરતાં દ્રન્યા-પ્રદેશમાં પાંચ હજાર, અને ક્ષેત્રાપ્રદેશેામાં દસ હજાર
