________________
प्रमेयचन्द्रिका टी० ० ५ ० ८ सू० १ पुद्गलस्वरूपनिरूपणम् ५९९
टीका-सप्तमोद्देश के पुद्गलानां स्थित्यादिकं कालाद्यपेक्षया निरूपितम् , अथाष्टमे तानेव प्रदेशापेक्षया निरूपयितुमाह- तेणं कालेणं' इत्यादि । ' तेणं कालेणं, तेणं समएणं रायगिहे नामं नयरे होत्था, जाव-परिसा पडिगया । तस्मिन् काले, तस्मिन् समये राजगृहं नाम नगरमासीत् ' यावत्-पर्पत प्रतिगता। यावत् करणात्-'राजगृहे स्वामी समवस्तः, स्वामिनः धर्मोपदेशात्मक प्रवचन श्रोतुं पर्षत् समागच्छति, धर्मोपदेशं श्रुत्वा पर्पत् प्रतिगतेति विज्ञेयम् । तेणं भुज्जो भुज्जोखामेइ-खामित्ता संजमेणं तवसा अप्पाणं भावेमाणे विह रइ ) वंदना नमस्कार करके अपने द्वारा कहे गये अर्थके निमित्त उनसे बड़ोविनय के साथ चार २ क्षमा मांगी और क्षमा मांगकर फिर वे संयम ओर तपसे अपनी आत्माको भावित करते हुए अपने स्थान पर विराजमान हो गये।
टीकार्थ- सातवें उद्देशक में गुगलों की स्थिति आदि का निरूपण कालादिक की अपेक्षा लेकर किया गया है, अब इस अष्टम उद्देशक में उन्हीं का प्रदेशों की अपेक्षा से सूत्रकार निरूपण करते हैं-( तेणं कालेणं तेणं समएणं) उस काल और उस समय में ( रायगिहे नामं नयरे होत्था) राजगृह नामका नगर था (जाव परिसा पडिगया) यावत् परिषदा वापिस आगई। यहां यावत् शब्द से "राजगृहे स्वामी समव. सृतः. स्वामिनः धर्मोपदेशात्मकं प्रवचनं श्रोतुं पर्षत् समागच्छति, धर्मोपदेशं श्रुत्वा" इस पाठ का ग्रहण हुआ है। इस पाठ का तात्पर्य ऐसा है-उसमें स्वामी आये, स्वामी के धर्मोपदेशात्मक प्रवचन को भुजो भुज्जो खामेइ खामित्त! संजभेणं तवसा अप्पाणं भावेमाणे विहरइ ) 4 નમસ્કાર કરીને પિતાના દ્વારા કરાયેલા અર્થને માટે તેમણે વિનયપૂર્વક, વાર, વાર તેમની ક્ષમા માગી. ક્ષમા માગીને, સંયમ અને તપથી પોતાના આત્માને ભાવિત કરતા તેઓ તેમને સ્થાને વિરાજમાન થઈ ગયા.
ટીકર્થ–સાતમાં ઉદ્દેશકમાં યુદ્ધોની સ્થિતિ આદિનું નિરૂપણ કાળ દિકની અપેક્ષાએ કરવામાં આવ્યું છે, હવે આ આઠમાં ઉદ્દેશકમાં તેમનું નિરૂપણ प्रशानी अपेक्षा ४२११मा भाव छ-( तेणं कालेणं तेण समएण) ताजे अन ते सभये ( रायगिहे नामं नयरे होत्था ) २०४23 नामे नग२ तुं. (जाव परिमा पडिगया) परिषद स्वस्थाने पाछी 15 त्यां सुधार्नु वन माही अड४२. ही यातू' (जार) ५४थी नीयेने। सूत्रपा अड ४२वाना छ
રાજગૃહ નગરમાં મહાવીર પ્રભુ પધાર્યા. ધર્મોપદેશ સાંભળવા પરિ. પદ તેમની પાસે ગઈ. ધર્મોપદેશ સાંભળીને પરિષદ વિખરાઈ ગઈ, આ પ્રકા
श्री. भगवती सूत्र:४