________________
प्रमेयद्रिका टीका ०५ उ० ७ सू० १ परमाणुपुन्नलस्वरूपनिरूपणम् ४५१
छाया - परमाणुपुद्गलः खलु भदन्त ! एजते, व्येजते, यावत् - तं तं भावं परिणमति ? गौतम ! स्याद् एजते, व्येजते, यावत् - परिणमति, १ स्यात् - नो एजते, यावत्-नो परिणमति, २ । द्विपदेशिकः खलु भदन्त ! स्कन्धः एजते, यावत् - परिणमति ? गौतम । स्याद् एजते, यावत्-परिणमति, १ स्याद् नो एजते, यावत्-नो परिणमति, २ स्याद्देशः एजते, देशो न एजते, ३ । त्रिप्रदेशिकः परमाणु पुद्गल विशेष वक्तव्यता
परमाणु पोग्गले णं भंते ! " इत्यादि ।
सूत्रर्थ - ( परमाणु पोग्गले णं भंते ! एयइ, वेयइ, जाव तं तं भावं परिणमइ ) हे भदन्त ! परमाणुपुद्दल क्या कंपित होता है ? विशेषरूप से क्या वह कंपित होता है ? यावत् उसर भावरूप से क्या वह परिणमता है ? ( गोपमा) हे गौतम! ( सिय एयइ, वेयइ जाव परिणमह सि णो एइ जाव णो परिणमइ) परमाणु पुद्गल कभी कंपित भी होता है, कभी विशेषरूप से भी कंपित होना है, यावत् वह उस २ भावरूप से भी परिणमता है। कदाचित् नहीं कंपता है यावत् कदाचित् नहीं परिणमता है । ( दुप्पएसिए णं भंते! खंधे एयह, जाव परिणमई ) हे भदन्त ! दो प्रदेशवाला स्कन्ध क्यो कंपित होता है ? यावत् उस उस भावरूप से परिणमता है ? ( गोयमा ) हे गौतम ! (सिय एयइ, जाव परिणमइ ) कभी वह कंपित भी होता है, यावत् वह उस २ भावरूप से भी परिणमता है । (सिप णो एयह, जाव णो परिणमइ ) પરમાણુ પુદ્ગલને વિશેષ ખુલાસેા
$6
'परमाणु पोग्गणं भंते ! " इत्याहि
96
सूत्रार्थ - ( परमाणु पोगलेणं मंते ! एयइ, वेयइ, जाव तं तं भाव' परिणमइ १ હે ભદન્ત ! શું પરમાણુ પુદ્ગલ સામાન્ય રૂપે કંપે છે? - વિશેષ રૂપે ક ંપે છે ખરૂં ? શું તે ઉત્ક્ષપણુ-અવક્ષેપણુ, નીચે આવવું આદિ ભાવરૂપે પરિણમે છે ? ( गोयमा ! सिय एयइ, वेयइ जाव परिणन, लिय गो एयइ जाव णो परिणमइ ) હું ગૌતમ ! કયારેક પરમાણુ પુદ્ગલ કપિત થાય છે, કયારેક વિશેષ ક‘પિત પશુ થાય છે, અને કયારેક તે તે ભાવરૂપે પરિણમે છે, કયારેક તે કષિત થતું નથી, વિશેષ કંપિત થતું નથી અને તે ભાવરૂપે પરિણમતું પણ નથી, ( दुप्पएसिए णं भंते ! खधे एयइ, जाब परिणमइ १ ) डे लहन्त ! मे प्रदेशवाणो सुन्ध शुं पित थाय छे ? अने ते ते लाव३ये परिशु मे छे ? ( गोयमा ! सिय पयइ, जाब परिणमइ ) डे गौतम ! उयारेड ते उचित थाय छे भने ते आवश्ये परिशुभे छे, ( खिय णो एयइ, जाव णो परिणमइ ) उयारे ते अमित
श्री भगवती सूत्र : ४