________________
३६४
भगवतीसूत्र ___टीका–पञ्चमोद्देशके जीवानां कर्मवेदना प्रतिपादिता, पष्टे तु कर्मबन्धन कारणमाह-'कहणं भंते ! जीवा अप्पा उयत्ताए कम्मं पकरेंति ? ' गौतमः पृच्छतिहे भदन्त ! कथं केन कारणेन किं कारणमाश्रित्येत्यर्थः खलु जीवाः अल्पायुष्कतायै-अल्पायुष्कोपार्जनाय कम प्रकुर्वन्ति बध्नन्ति ? भगवानाह- गोयमा ! तिहिं ठाणेहिं ' हे गौतम ! त्रिभिः स्थानः कारणैः वक्ष्यमागस्वरूपैः जीवाः अल्पा युष्षताकारणभूतं कर्म बध्नन्ति तान्येवाह- तंजहा-पाणे अइवएत्ता, मुसं वइत्ता' मारकर के, मूठ नहीं बोल करके और तथारूप श्रमण एवं माहन को वंदना करके, उन्हें नमस्कार करके यावत् । यावत् उनकी पर्युपासना करके, तथा चारों प्रकार के आहार में से किसी एक मनोज्ञ तथा प्रीति के कारणभूत, अशन, पान, खाद्य और स्वाच रूप आहार द्वारा उन्हें प्रतिलाभित करके जीव शुभ दीर्घ आयुष्यता के कारणभूत कर्म का बंध करते हैं।
टीकार्थ-पंचम उद्देशक में जीवों की कर्मवेदना का प्रतिपादन किया गया है। अब इस छठे उद्देशक में कर्मबंध के जो कारण हैं उनका प्रतिपादन सूत्रकार कर रहे हैं-इसमें गौतम प्रभु से पूछते हैं कि (जीवा कह णं भंते ! अप्पाउयत्ताए कम्मं पकरेंति ) हे भदन्त ! जीव किन कारणों को लेकर के अल्प आयुष्क के उपार्जनभूत कर्म का बंध करते हैं ? इसके उत्तर में प्रभु गौतम से कहते हैं कि (गोयमा ! तिहिं ठाणेहिं) जीव जो अल्प आयुष्क के कारणभूत कर्म का उपार्जन करते हैं वे उसे तीन स्थानों से करते हैं। (तं जहाँ) वे ३ तीन स्थानरूप હે ગૌતમ! જીવોની હિંસા નહીં કરવાથી, અસત્ય નહીં બોલવાથી, નિરતિ. ચારપૂર્વક સંયમનું પાલન કરનાર શ્રમણ અને માહનને વંદણ કરીને, તેમને નમસ્કાર કરીને, તેમની સેવા કરીને, તથા અશન, પાન, ખાદ્ય અથવા સ્વાદ્ય રો ચાર પ્રકારને મનોજ્ઞ અને પ્રીતિકર આહાર વહેરાવીને જીવે શુભ દીર્ધાયુષ્યના કારણરૂપ કર્મ બંધ બાંધે છે.
ટકાઈ_પાંચમાં ઉદ્દેશકમાં છાની કર્મવેદનાનું પ્રતિપાદન કર્યું છે. હવે આ છઠ્ઠા ઉદ્દેશામાં સૂત્રકાર કર્મબંધનાં કારણોનું પ્રતિપાદન કરે છે.
गौतम स्वाभाना प्रश्न-( जीवा कहणं भते ! अप्पाउयत्ताए कम्मपकरें ति" હે ભદન્ત ! કયા કારણથી જીવો અપાયુષ્યને બંધ કરે છે? કહેવાનું તાત્પર્ય એ છે કે જીવોને અલ્પાયુષ્યની પ્રાપ્તિ થવામાં કયા કયા કર્મો કારણભૂત બને છે?
भडावीर स्वामी ४९ छे , (गोयमा ! तिहि ठाणेहिं ) 3 गौतम ! ३१ शाने सीधे ७३. अपायुष्यपाना म५ ४३ 2. (त'जहा) ते १
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૪
