________________
प्रमेयचन्द्रिका टो० श० ५० ४ सू० २ अन्यतीर्थिक वक्तव्यताकथनम् ३४५
"
बेणं वेयन्ति ते खलु प्राणाः, भूताः, जीवाः, सत्त्वाः, एवंभूतां यथाक्रमविहितकर्मनिबन्धनां वेदनां वेदयन्ति, अथ च ' जेणं पाणा, भूया, जीवा, सत्ता, जहा कडा कम्मा णो तहा वेयणं वेयंति' ये खलु प्राणाः, भूताः, जीवाः, सवाः यथा येन क्रमेण कृतानि कर्माणि नो तथा तेन क्रमेण वेदनां वेदयन्ति, ' तेणं पाणा भूया, जीवा, सत्ता अणेवं भूयं वेयणं वेयंति ' ते खलु प्राणाः, भूताः, जीवाः, सत्त्वाः अनेवं भूतां यथाकृतं कर्म न तथा भूतां वेदनां वेदयन्ति,
यतः - नहि यत्क्रमेण उपार्जितं कर्म तत्क्रमेणैव सर्वकर्मवेदना भवति, आयुष्यकर्मणा विरोधापत्तेः, यतश्च दीर्घकालानुभव योग्यस्यापि आयुष्यकर्मणोऽल्पोइस पाठ द्वारा प्रदर्शित की गई है। अथच - ' जेणं पाणा, भूगा, जीवा सत्ता जहा कडा कम्मा णो तहा वेयणं वेयंति ' जो प्राण, भूत, जीव सत्व जिस प्रकार से उन्हों ने कर्म किये हैं- जिस क्रम से कर्म का बंध किया है उस क्रम से वे उनकी वेदना का अनुभव नहीं भी करते हैं इस तरह ' तेणं पाणा, भूया, जीवा सत्ता अणेवंभूयं वेषणं वेयंति ' वे प्राण, भूत, जीव, और सत्व अनेवंभूत वेदका को जैसा उन्हों ने कर्म किया है उस तरह की उनकी वेदना को नहीं भोगते हैं, क्यों कि ऐसा नियम तो है नही कि जिस क्रम से कर्म उपार्जित किया जावे उसी क्रमके अनुसार उसका फल भोगा जावे | यदि ऐसा नियम माना जावेतो कर्म के भोगने में जो फेरफार होता है वह नहीं हो सकेगा ! इसलिये यह भी मानना पड़ता है कि जिस प्रकार से कर्म का उपार्जन किया गया है उसी प्रकार से उन समस्त कर्मों का वेदन नहीं भी होता है । देखो दीर्घ काल तक अनुभव करने के योग्य बांधे गये कर्म का एवंभूयं वेयणं वेयंति " આ સૂત્રપાઠ દ્વારા પ્રકટ કરવામાં આવી છે. તથા " जे णं पाणा, भूया, जीवा, सत्ता जहा वडा कम्मा णो तहा वेयणं वेयंति " જે પ્રાણ, ભૂત, જીવ અને સત્ત્વ, તેમણે જે ક્રમે કર્મોના બંધ માં હાય, ક્રમાનુસાર વેદનાને અનુભવ કરતા નથી પણ એવાં પ્રાણુ, ભૂત, જીવ અને સ અનેવ ભૂત વેદનાનુ વેદન કરે છે, એમ કહેવાય છે. એજ વાત સૂત્રકારે
ते
16
ते णं पाणा, भूया, जीवा, सत्ता अणेवंभूय वेयणं वेयति" या सूत्रपाठ द्वारा દર્શાવી છે. આ રીતે કેટલાક જીવો તેમણે કરેલાં કમને અનુરૂપ વેદનાનુ` વેદન કરે છે. જે ક્રમથી કમનું ઉપાર્જન કરાયું હોય એજ ક્રમે તેનુ ફળ ભાગવવુ' જોઇએ, એવો કોઇ નિયમ નથી. જો એવો નિયમ હૈવાનું માનવામાં આવે તા કમને ભાગવામાં જે ફેરફાર થાય છે તે થઈ શકે નહીં. તેથી એ વાત સ્વીકારવી જ પડશે કે જે પ્રકારે કર્મનું ઉપાર્જન કરાયું હાય એજ
भ ४४
श्री भगवती सूत्र : ४
