________________
२१२
भगवतीसूत्रे एकोनविंशतिनारकादिपदेषु भङ्गत्रयं वक्तव्यम् , जीवपदे, पृथिव्यादिकायपदेषु च एक एव भङ्गो वक्तव्यो यतो जीवानां बहुत्वेन एकाधिक भङ्गासंभवात् , एवं जीवानाम्-“जीवाः खलु भदन्त ! हसन्तो वा, उत्सुकायमाना वा कति कर्मप्रकृती बध्नन्ति ! गौतम ! सप्तविधबन्धका, अष्टविधवन्धकाच" इत्येवम् एक एव माको लभ्यते, नारकादिषु तु वक्ष्यमाणं भङ्गत्रयं लभ्यते, तत्र “सर्वे एवं सप्तविधकर्मबन्धकाः स्युः" इत्येवं प्रथमः, “ सप्तविधकर्मबन्धकाच, अष्टविधकर्मबन्धकश्च" इत्येवं द्वितीयः, "सप्तविधर्मबन्धकाच, अष्टविधकर्मबन्धकाश्च" इत्येवं तृतीयश्च भङ्गकः पर्यवसितोऽवसेयः । गाला एक ही भङ्ग कहना चाहिये । क्यों कि जीवों के बहुत होने से उनमें एक से अधिक भङ्ग बनता नहीं है । और वह भङ्ग (जीवा खलु भदन्त ! हसन्तो वा, उत्सुकायमाना वा कति कर्मप्रकृतीः बध्नति ? गौतम ! सप्तविधवन्धकाः, अष्टविधबन्धकांश्च ) इस प्रकार से है। इस तरह यह बहुवचन वाला एक ही भंग यहां पाया जाता है। परन्तु नारक आदिकों में ये तीन भङ्ग पाये जाते हैं उनमें से पहिला भंग इस प्रकार से है-(सर्वे एव सप्तविधकर्मबन्धकाः) दूसरा भङ्ग-(सप्तविधकर्मबन्धकाच अष्टविधकर्मबन्धकाश्च ) इस प्रकार से है। तीसरा भङ्ग (सप्तविधकर्मबन्धकाश्च अष्टविधकर्मबन्धकाश्च ) इस प्रकार से है। इनका ता. त्पर्य ऐसा है कि समस्त नारक आदि प्रथम भङ्ग की अपेक्षा सात प्रकार के कर्मों के बन्धक होते हैं। द्वितीयभङ्ग की अपेक्षा बहुत नारक आदि सात प्रकार के कर्मों के बन्धक होते हैं और काई एक आठ એકેન્દ્રિય પદેને છોડી દઈને, એ સિવાયના નારક આદિ ૧૯ પદમાં ત્રણ ભંગ કહેવા જોઈએ. તથા જીવ પદને અને પૃથ્વીકાય આદિ પદેમાં બહુ વચનવાળો એક જ ભંગ કહેવું જોઈએ, કારણ કે જીની સંખ્યા ઘણી જ હેવાથી તેમના એકથી વધારે ભંગ બનતા નથી. તે ભંગ આ પ્રકાર છે (जीवाः खलु भदन्त ! हसन्तो वा, उत्सुकायमाना वा कतिकर्मप्रकृतीः बध्नति ? गौतम ! सप्तविधवन्धकाः, अष्टविधवन्धकाश्च) २॥ रीते महुवयनवाणे। मे। જ ભંગ અહીં બને છે. પણ નારકાદિકમાં ત્રણ ભંગ બને છે. તેમને पहला प्रमाणे छ. ( सर्वे एव सप्तविधकर्मबन्धकाः ) मीर at या प्रमाणे छ- (सप्तविधकर्मबन्धकाश्च अष्टविधकर्मबन्धकाश्च) त्रीत मा अभय छ-" सप्तविधकर्मबन्धकाश्च अष्टविधकर्म बन्धकाश्च ४ानुं तात्५य से छे કે સમસ્ત નારકાદિ પ્રથમ ભંગની અપેક્ષાએ સાત પ્રકારના કર્મોનો બંધ બાંધે છે, બીજા ભંગની અપેક્ષાએ ઘણુ નારકાદિ છ સાત પ્રકારનાં કર્મોને બંધ
श्री.भगवती सूत्र:४
