________________
भगवतीसूत्रे
माह-'हंता, गोयमा ! ' इत्यादि । हे गौतम ! हन्त, त्वदुक्तं सत्यं, तदेवाह'जयाणं ' इत्यादि । यदा खलु 'पुरस्थिमेणं' पौरस्त्ये ईषत्पुरोवातादयो वान्ति, 'तयाणं ' तदा खलु — पच्चत्थिमेण वि' पश्चिमेऽपि 'ईसिंपुरो वाया०' ईषपुरोवातादयो वान्ति, अथ च ' जयाणं' यदा खलु 'पच्चस्थिमेण वि' पश्चि मेऽपि 'ईसिंपुरो वाया०' ईपत्पुरोवातादयो वान्ति 'तयाणं ' तदा खलु 'पुरथिमेण वि' पौरस्त्येऽपि · ईसिं पुरोवाया' ईषत्पुरोवातादयो वान्ति, ' एवं ' तथैव 'दिसासु' उत्तरदक्षिणादि दिशासु - विदिसासु' ईशानादिविदिशासु ईषत्पुरोवातादयः उपर्युक्तरीत्यैव वान्तीति विज्ञेयम् । अथ प्रकारान्तरेण वातस्व. रूपाणि ज्ञातुं गौतमः पृच्छति-'अत्थिणं भंते ! ' हे भदन्त ! अस्ति, संभवति खलु यदुत 'दीविच्चगा' _प्याः, द्वीपे भवाः द्वैप्याः द्वीपसम्बन्धिनः इत्यर्थः 'ईसि पुरेवाया ?' ईषत्पुरो वातादयो वान्तीति ? भगवान् तदङ्गीकुर्वन्नाह-'हता' इत्यादि । 'हंता' हन्त, सत्यम् , अर्थात् द्वीपसम्बन्धिनोऽपि ईषत्पुरोधातादयो गं) तब ( पुरथिमेण वि ईसिंपुरेवाया ) पूर्वदिशा में भी ईषत्पुरोवात आदि वायु चलते हैं । (एवं) इसी प्रकार से (दिसासु) उत्तर दक्षिण आदि दिशाओं में और (विदिसासु ) ईशान आदि विदिशाओं में उपर्युक्त रीति के अनुसार ही ईषत्पुरोवात आदि वायु चलते हैं ऐसा जानना चाहिये । अब गौतम प्रकारान्तर से वातस्वरूप जानने के लिये प्रभु से पूछते हैं ( अत्थि णं भंते ) हे भदन्त ! यह बात संभवित होती कि ( दीविच्चगा ) द्वैप्य द्वीपसंबंधी (ईसिंपुरे वाया ) ईषत्पुरोवात आदि वायु चलते हैं ? इस बात का स्वीकारात्मक उत्तर देते हुए प्रभु ત્યારે પૂર્વ દિશામાં પણ ઈત્પરેવત આદિ વાયુઓ જ વાતા હોય છે. " एवं दिसासु विदिसासु" ०४ प्रमाणे उत्तर इक्षिण माहिशासमा मन ઈશાન આદિ વિદિશાઓમાં પણ ઈત્પરે વાત આદિ ચારે પ્રકારના વાયુઓ વાય છે એમ સમજવું હવે વાયુના સ્વરૂપને જાણવાને માટે ગૌતમ સ્વામી બીજી રીતે પ્રશ્નો પૂછે છે.
प्रश्न-"अत्थिणं भते" मन्त ! शु मे पात समवित छ “ दीवि चगा" य (बी५ सधी ) ( इंसिंपूरेवाया ) प.पुरावात माल यारे પ્રકારના વાયુઓ વાતા હોય છે ? મહાવીર પ્રભુ આ રીતે તેને સ્વીકારાત્મક उत्तर सापे छ- “हता, गोयमा" &, गौतम ! ५ समधी पत्पुरोपात આદિ વાયુ વાતા હોય છે.
श्री.भगवती सूत्र:४
