________________
प्रमेयचन्द्रिका टीका श० ६ उ० ५ सू.१.तमस्कायस्वरूपनिरूपणम् १०५९ असंखेज्जवित्थडे य ' हे गौतम ! तमस्कायः खलु द्विविधः प्रज्ञप्तः, तद्यथासंख्येयविस्तृतश्च, असंख्येयविस्तृतश्च तत्र आदित आरभ्य ऊर्च संख्येययोजनपर्यन्तं संख्यातयोजनविस्तृता, ततः संख्येययोजनानन्तरम् ऊर्च तस्य विस्तारगामितया प्रतिपादितत्वेन असंख्यातयोजनविस्तृतश्चेत्यर्थः। तत्थ णं जे से सखेज्ज विस्थडे ' तत्र तयोमध्ये खलु यः सः संख्येयविस्तृतः तमस्कायः ' से णं संखेज्जाइं जोयणसहस्साई विक्वंभेणं ' स खलु संख्येयानि योजनसहस्राणि विष्कम्भेण विस्तारेण वर्तते, ' असं खेज्जाई जोयणसहस्साई परिक्खेवेणं पण्णत्ते' असंख्येयानि योजनसहस्राणि परिक्षेपेण परिधिना प्रज्ञप्तः, तमस्कायस्य संख्याततमस्काय दो प्रकार का कहा गया है-(तं जहा) वे दो प्रकार उसके ये हैं-(संखेजवित्थडे य, असंखेज्जवित्थडे य) एक संख्यात विस्तारवाला तमस्काय और दूसरा असंख्यात विस्तारवाला तमस्काय आदि से लेकर ऊंचे संख्यात योजन तक तमस्काय विस्तृत है वह संख्यात विस्तार वाला तमस्काय है-इसके बाद असंख्यात योजन विस्तारवाला तमस्काय असंख्यात विस्तारवाला तमस्काय है कारण कि ऊपर में तमस्काय के विस्तार उर्ध्वगामीरूप से कहा गया है। इसी बात को सूत्र. कार प्रकट करते हैं-(तत्थ णं जे से संखेजवित्थडे ) इन दोनों तमस्काय में जो तमस्काय संख्यात विस्तृत है ( से णं संखेजाइं जोयणसहस्साई विक्खंभेणं ) वह विष्कंभ की अपेक्षा तो संख्यात योजन सहस्त्र तक विस्तृत है (असंखेज्जाइं जोयणसहस्साइं परिक्खेवेणं पण्णत्ते) और यना में ४२ ४. छ. “ तंजहा " ते मे ॥२॥ नाथे प्रभारी छ
(संखेज्जावित्थडे य, अस खेज्ज वित्थडे य ) मे तम४य सच्यात વિસ્તારવાળે છે અને બીજો અસંખ્યાત વિસ્તારવાળો તમસ્કાય છે. શરૂઆતથી માંડીને ઉપર સંખ્યાત યાજ સુધી જે તમસ્કાય વ્યાપેલે છે તેને સંખ્યાત વિસ્તારવાળે તમસ્કાય કહે છે, ત્યારબાદ અસંખ્યાત જનના વિસ્તારમાં વ્યાપેલા તમસ્કાયને અસંખ્યાત વિસ્તારવાળે તમસ્કાય કહે છે, કારણ કે ઉપર તમસ્કાયને વિસ્તાર ઊર્ધ્વગામીરૂપે બતાવ્યું છે. એજ વાત સૂત્રકાર આ सूत्र द्वारा ५४८ रे छ
(तत्थणं जे से सखेज्ज बिस्थडे ) त भन्ने तभयोमाथी २ सयात विस्तारवाणे तभ३४ाय छ “ से णं सखेज्जाई जोयणसहस्साई विक्खंभेणं " તે વિષ્કભની અપેક્ષાએ સંખ્યાત હજાર જન પર્યત વ્યાપેલો છે, અને ( असखेज्जाई जोयणसहस्साई परिक्खेवेणं पण्णत्ते ) मने परिक्ष५ (पश्थि)
श्री.भगवती सूत्र:४