________________
१०३६
भगवतीसूत्रे नामानि। कृष्णराजयः पृथिवीपरिणामाः। नो अप्परिणामाः तत्र सर्वे प्राणभूतनीवसत्त्वा अनन्तकृत्वः पूर्व मुत्पन्नाः आसन् किन्तु बादरजलाग्निवनस्पतिरूपेण नोत्पन्नपूर्वाः । एतासामवकाशान्तरेषु अर्चिः, अचिर्माली, वैरोचनम् , मभङ्करः, चन्द्रामः, सूर्याभः, शुक्रामः, सुप्रतिष्ठाभः, इत्येतानि अष्टौ विमानानि मध्ये मध्ये रिष्टाभविमानं च,तत्राष्टौ लोकान्तिकदेवाः निवसन्ति, तथाहि-सारस्वतः१, आदित्यः२, वरुणः३, गर्दतोयः४, तुषितः ५, अव्यावाधः ६, आग्नेयः, ७ वरिष्टः, ८ । एतत्सम्बन्धिविचारान्तरं च । वायोराधारेण विमानस्थितिः । जीवाभिगमानुसारेणात्रापि केवलदेवत्वं विहाय सर्वे जीवाः पूर्वम् उत्पन्नाः, अष्टसागरोपमाणि लोकान्तिकदेवस्थितिः । लोकान्तिकविमानात् लोकस्यान्तिमसंख्येययोजनानि दूरमिति ॥ के परिणामरूप नहीं है। इनमें समस्त प्राण-समस्त भूत, समस्त जीव और समस्त सत्त्व अनन्तवार पहिले उत्पन्न हो चुके हैं । परन्तु ये सब बादर जलरूप से बादर अग्निरूप से और बादर वनस्पतिरूप से पहिले वहां उत्पन्न नहीं हुए हैं । इन राजियों के आठ अवकाशान्तरों में अर्चि, अचिर्माली, वैरोचन, प्रभङ्कर, चन्द्राभ, सूर्याभ, शुक्राभ, सुप्रतिष्ठाभ ये आठ विमान और इन विमानों के बीच बीच में रिष्टाभविमान है ऐसा कथन इनमें आठ लोकान्तिक देव रहते हैं-लोकान्तिक देवों के नाम (सारस्वत, आदित्य, वरुण, गर्दतोय, तुषित, अव्यायाध, आग्नेय और वरिष्ट ) ये हैं। इनके संबंध में और भी विचार वायु के आधार से विमानस्थिति का कथन इन विमानों में भी जीवाभिगमन सूत्र के अनु. सार देव को पर्याय को छोडकर समस्त जीव पहिले उत्पन्न हो चुके हैं। आठ सागरोपम की सब लोकान्तिक देवों की स्थिति होती है। तथा
છે, જળના પરિણામરૂપ નથી. તેમાં સમસ્ત પ્રાણુ, સમસ્ત ભૂત, સમસ્ત જીવ અને સમસ્ત સત્ત્વ અનંતવાર ઉત્પન્ન થઈ ચુક્યાં છે. પરંતુ તેઓ બધાં બાદર જળરૂપે, બાદર અગ્નિરૂપે અને બાદર વનસ્પતિરૂપે પહેલાં ત્યાં ઉત્પન્ન થયા નથી તે રાજીએના આઠ અવકાશાન્તરોમાં અર્ચિ, અર્થિમાલી, વિરોચન, પ્રભંકર, ચન્દ્રાભ, સૂર્યાભ, શુકાભ અને સુપ્રતિષ્ઠાભ, એ આઠ વિમાન અને તે વિમાનની વચ્ચોવચ્ચ રિષ્ટાભવિમાન એવું કથન. તે વિમાનમાં આઠ
કાન્તિક દેવ રહે છે કાન્તિક દેનાં નામ-સારસ્વત, આદિત્ય, વરુણ, ગતેય, તુષિત, અવ્યાબાધ, આગ્નેય અને વરિષ્ઠ. ” તેમના વિષયમાં વિશેષ વિચાર, વાયુને આધારે વિમાનસ્થિતિનું કથન, આ વિમાનમાં પણ છવા ભિગમસૂત્ર અનુસાર દેવની પર્યાયને છોડીને સમસ્ત જીવ પહેલાં ઉત્પન્ન થઈ
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૪
