________________
८६०
भगवतीसूत्रे ___टीका-देवसम्बन्धिविशेषवक्तव्यमाह-'रायगिहे नयरे' इत्यादि । राजगृहे नगरे 'जाव-पज्जुवासमाणे' यावत्-पर्युपासीनः, गौतमः ‘एचम्' वक्ष्यमाणप्रकारेण 'वयासी' अवादीत्-यावत्करणात् 'स्वामी समवस्तः, पर्षत निर्गच्छति, प्रतिगता पर्षत् इति संग्राह्यम् । 'असुरकुमाराणं भंते !' हे भदन्त ! असुरकुमाराणाम् ‘देवाणं' देवानाम् उपरि 'कइ देवा' कति देवाः ‘आहेचचं जाव-विहरंति' आधिपत्यं कुर्वन्तः यावत्-विहरन्ति ? तिष्ठन्ति ? यावत्करणात्'पौरपत्यं स्वामित्वं भर्तृत्व पालकत्व पोषकत्वम्' इति संग्राह्यम् । इन्द्र हैं उन्हें कहलेना चाहिये। (सेवं भंते ! सेवं भंते ति) हे भदन्त ! जैसा आपने कहा है वह ऐसा ही है, हे भदन्त ! वह ऐसा ही है ऐसा कहकर यावत् गौतम अपने स्थान पर बैठ गये ॥
टीकार्य-इस सूत्र द्वारा सूत्रकारने देव संबंधो विशेष वक्तव्यता को कहा है-'रायगिहे नयरे' राजगृह नगरमें 'जाव' यावत् 'पज्जुवासमाणे पर्युपासना करते हुए, गौतमने 'एवं' आगे कहे जाने वाले प्रकारसे 'वयासी' प्रभुसे पूछा यहां 'यावत्' शब्दके पाठसे स्वामी समवसृतः, पर्षत् निर्गच्छति प्रतिगता पर्षत्' इसका अर्थ इस प्रकार है भगवान् पधारे, पर्षद् आई भगवान के धर्मदेशना सुनकर पर्षद् वापिस गई, फिर गौतमस्वामीने प्रभुसे पूछा कि 'असुरकुमागणं भंते ! देवाणं, हे भदन्त ! असुरकुमारदेवों के ऊपर कई देवा' कितने देव 'आहेवचं जाव विहरति, अधिपतिपना यावत् करते हैं ? यहां यावत् शब्द से 'पौरपत्यं, स्वामित्वं, भतृत्व, पालकत्वं,
હે ભદન્ત આપની વાત સાચી છે. આ વિષયમાં આપે જે પ્રતિપાદન કર્યું તે યથાર્થ છે,” એમ કહીને ગૌતમ સ્વામી વંદણા નમસ્કાર કરીને તેમને સ્થાને બેસી ગયા
थ- सूरे मा सूमा वार्नु विशेष नि३५ यु छे. 'रायगिहे नयरे नगरमा महावीर स्वामी पयार्या. यापहे अ१२५ ४२पाने परिषद नीजी. ध पहेश सांमजान परिष४ पाछी २१. 'जाव पज्जुवासमाणे एवं वयासी' ત્યારબાદ પ્રભુને વંદણા નમસ્કાર કરીને ગૌતમ સ્વામીએ વિનયપૂર્વક આ પ્રમાણે પૂછયું('जाव' ५४था अsy ये सूत्रानेAUN S५२ माध्या :
प्रश्र- 'अमुरकुमाराणं भंते! देवाण' B महन्त भुसुमार वा ५२ 'वई देवा' ३८ हे। 'आहेवच्चं जाव विहरंति?” अविपतित्व मा ४२ छ ? मही 'जाव' [यावत' ५६थी 'पौरपत्यं स्वामित्वं, भलत्वं, पालकत्वं, पोषकत्वं' આ સૂત્રપાઠ ગ્રહણ કરાવે છે, જેનો અર્થ આગળ આવી ગયા છે. પ્રશ્નનો ઉત્તર
श्री. भगवती सूत्र : 3
