________________
७९२
__ भगवतीमत्र इति वा, वातोद्भमा इति वा, वातोत्कलिका इति वा, वातमण्डलिका इति वा, उत्कलिकावाता इति वा; मण्डलिकावाता इति वा, गुञ्जावाता इति वा, झञ्झावाता इति वा' इति संग्राह्यम् । 'गामदाहा इ वा' ग्रामदाहाः इति वा, जाव संनिवेसदाहा इ वा' यावत्-सन्निवेशदाहाः इति वा । यावत्करणात्-आकरनगर-निगम-खेट-कर्बट-मडम्ब-द्रोणमुख-पटना (पत्तन)ऽऽश्रमसंवाहानां ग्रहणं भवति । ग्रहदण्डादीनां सनिवेशदाह पर्यन्तानां यत् फलं भवति तदाह'पाणक्खया' इत्यादि । प्राणक्षयाः बलक्षयाः 'जणक्खया' जनक्षयाः लोक मरणानि, 'धणक्खया' धनक्षयाः सम्पत्तिविनाशाः, 'कुलक्खया' कुलक्षयाः चलना, वातोदभ्रमविना ठिकानेकी वायुका चलना, वातोत्कलिका-समुद्र की कल्लोलोकी तरह वायुका चलना, वातमण्डलिका-जोरकी पवनचलना, उत्कलिकावात-लहराती हुई हवाका चलना, मण्डलिकावात कभी अधिकरूपमें और कभी मंदरूपमें इस तरहसे मण्डलिकारूपमें वायुका चलना, गुंजावात-सन सनशब्द करती हुई वायुका चलना, झंझावात झकोरती हुई हवाका चलना 'गामदाहाइ वा ग्रामदाह गाम जलने जैसा यावत् संनिवेसदाहाइ वा' सन्निवेशदाहका होना (निगमदाह, राजधानीदाहसे लेकर संवाहरूपदाहतक का पाठ यहां यावत् शब्दसे लिया गया है। ये सब अशुभ उपद्रव सोमलोकपालसे अज्ञात नहीं है ऐंसा सम्बंध यहाँ लगालेना चाहिये। ग्रहदण्ड आदिसे लेकर सनिवेशदाहतकके उपद्रवोका क्या फल होता है-इस घातको प्रकट करते हुए सूत्रकार कहते हैं कि 'पाणक्खया' जणक्खया, धणक्खया, कुलक्खया, वसणગ્રહણ કરવી. “વાતેદબ્રમ—ગમે તે રીતે વાયુ કા, “વાતેત્કલિકો’–સમુદ્રની લહેરેની જેમ વાયુ આવવો, વાતમંડલિકા” જોરથી પવન ફૂંકાવો, “ઉત્કલિકાવાત' લહેરાતી હવા ચાલ્યા કરવી, “મંડલિકાવાત' કયારેક જોરથી અને કયારેક મંદ મંદ વાયુ વાયા કર, ગુંજાવાત’ સુસવાટા કસ્તે પવન ફૂંકા “ઝંઝાવાત પવનનું ભારે તોફાન-ઝુંઝાવાત છે, 'गामदाहाइ वा महा था-शभामा भागमा माय तेवो भाव था, 'जाव संनिवेसदाहाइ वा' सनिवेश पयन्तिना स्थान भागमा माता डाय वा દેખાવ થવો અહીં “યાવત' પદથી નિગમ દાહ, રાજધાનીદાહથી લઇને સંવાહદાહ પર્યન્તને પાઠ ગ્રહણ કરાવે છે. ઉપરના સઘળા ઉત્પાતે-ઉપદ્રવો સોમ લેકપાલથી અજાણ્યા હતા નથી, એ સંબંધ અહીં લાગુ કરવો જોઈએ. મહદંડથી લઈને સંનિવેશદાહ પયતના ઉપદ્રનું શું ફળ મળે છે, તે સૂત્રકારે નીચેના સૂત્ર દ્વારા પ્રકટ કર્યું છે
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૩
