________________
भगवतीसूत्रे मायावी सकषायः प्रमत्त इत्यर्थः तथाचात्र मायाशब्देनोपलक्षणत्वेन क्रोधमानलोभानां परिग्रहः विकुर्वते ? 'अमाई' अमायी वा अमायावी वा अप्रमत्तः विकुबई' विकुर्वते ? भगवानाह-'गेयमा ! माई विकुम्वइ' हे गौतम ! मायी कषायवान् प्रमत्तो भूत्वा अनगारः विकुर्वते 'नो अमाई विकुबई' नो अमायी अप्रमत्तः अनगारो विकुर्वते विकुर्वणां कर्तुमर्हति । गौतमस्तत्र कारणं पृच्छति-'से केणटणे भंते ! इत्यादि । हे भदन्त ! तत् केनार्थेन केन हेतुना एवम्-उक्तप्रकारेण 'वुच्चई उच्यते 'जाव-नो अमाई विकुम्बई' यावत् नो अमायी विकुर्वते, यावत्करणात् मायी विकुर्व ते इति संग्राह्यम् । मायी प्रमादी' से भंते ! किं माई विकुब्बई ? अमायी विकुव्वई' इस सूत्र पाठ द्वारा प्रकट की गई हैं। मायी शब्द का अर्थ कषाययुक्त अनगार आत्मा है-जिसे सैद्धान्तिक परिभाषा में प्रमत्त कहा गया है। यहां माया शब्द उपलक्षणरूप है-इससे क्रोध माव और लोभ कषायों का भी ग्रहण हो जाता है। अमायी शब्दका अर्थ कषायरहित अनगार आत्मा है । जिसे सैद्धान्तिक परिभाषा में अप्रमत्त कहा गया है। प्रभु इसका उत्तर देते हुए गौतम से कहते है कि 'गोयमा' हे गौतम । (मायी-विकुब्वइ) मायी-कषाययुक्त अनगार प्रमत्त होकर विक्रिया करता है 'नो अमायी' अप्रमत्त अनगार विकुणा नहीं करता है। हे गौतम । इस विषयमें कारण जाननेकी इच्छासे 'से केणठणं भंते' इत्यादि इस प्रकार पूछते है कि हे भदन्त ! मायी अनगार ही विकुणा करनेके योग्य है-अमायी अनगार नहीं. ऐसा માયી અણગાર કરે છે કે અમાથી અણગાર કરે છે? એટલે કે બાધા પુદ્ગલોને ગ્રહણ કરીને, અનેક વૈક્રિયાનું નિર્માણ કરીને, ઉપર્યુકત કાર્ય કરનાર અણગાર માયી હોય છે, કે અમાયી હોય છે ? “માયી” શબ્દનો અર્થ કષાયયુકત અણગાર આત્મા છે—જેને રૌદ્ધપબ્લિક પરિભાષામાં “પ્રમત્ત’ કહે છે. અહીં “માયી” શબ્દ ઉપલક્ષણરૂપ છે. તેના દ્વારા ક્રોધ, માન અને લોભરૂપ કલાને પણ ગ્રહણ કરાય છે. કષાય રહિત અણગાર આત્માને “અમાથી અણગાર' કહે છે. તેને સૈદ્ધાનિક પરિભાષામાં અપ્રમત્ત કહે છે.
उत्तर--- 'गोयमा ! गौतम ! 'मायी विकुन्वई' भाया -- ४पाययुत माणु॥२-प्रमत्त २५२ वि । ४२ छ. 'नो अमायी अभायी-मप्रमत्त माणुगार વિક્વણું કરતો નથી. તેનું કારણ જાણવા માટે ગૌતમ સ્વામી નીચે પ્રશ્ન પૂછે છે'से केणटेणं भंते ! प्रत्याहि. 3 महन्त! ५ ॥ २0 मेj ४ो छ। भाषी
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૩
