________________
-
ममेक्चन्द्रिका टी. श. ३ उ.४ सू. १ क्रियायावैचित्र्यज्ञानविशेषनिरूपणम् ६०५ हयं समवहतम् 'जाणरूवेण जायमाणे' यानरूपेण शिविकाधाकारक्ता क्रिय विमानरूपयानेन यान्ती गच्छन्तीं 'जाणइ जानाति ? 'पासइ ? पश्यति । भगवानाह-गोयमा ! एवं चेच' हे गौतम ! एवं चैव पूर्ववदेवेत्यर्थः। अर्थात् कश्चित् अनगारस्तां देवीं वैक्रियशरीरवतीमपि देवीरूपेणैव पश्यति, कश्चित्पुनः वैक्रियविमानयानरूपेणैव पश्यति नतु देवीरूपेण, कश्चित्तु उभयरूपेणापि पश्यति, कश्चित्तु उभयरूपेणापि नैव पश्यति अवधिज्ञानस्य विचित्ररूपत्वात् । पुनगौतमः पृच्छति-'अणगारेणं भंते ! ' इत्यादि । हे भदन्त ! अनगारः खलु 'भावि अप्पा' भावितात्मा 'देवं सदेवीअं देवं देव्या सहितं-सदेविकम् 'वेउको 'वेउन्चिय समुग्घाएणं समोहयं कि जो वैक्रिय समुद्घातसे समवहत होकर 'जाणवेण जायमाणं' यानरूप से शिविका आदि आकार वाले वैक्रिय विमानरूपयान से जा रही हो 'जाणई' क्या जानता है ? क्या 'पासइ' देखता हैं ? भगवान् इसका उत्तर देते हुए गौतमसे कहते हैं, कि 'गोयमा' हे गौतम ! 'एवंचेव' इस विषयमें उत्तर पूर्वोक्तरूप से ही जानना चाहिये। अर्थात् कोई अनगार वैक्रिय शरीरवाली उस देवीको देवीके ही रूपसे देखता है, कोई अनगार वैक्रिय विमान यानरूपसे ही देखता हैं, देवीके रूप से नहीं देखता हैं, कोई उस देवीको उभयरूप से भी देखता है, और कोई एक अनगार उभय रूप से भी उस देवीको नहीं देखता है। इस प्रकार से अवधिज्ञान के द्वारा जानने की जो यह विचित्रता है वह स्वयं अवधिज्ञानकी विचित्रताको ही लेकरके है । अब गौतम प्रभुसे पूछते है कि 'अण
महन्त ! भावितात्मा ॥२, 'देवि वेउन्विय समग्याएणं समोहयं वैश्यि समुदधातथी युत थ ने 'जाणरूवेण जायमाणं ' यान३५ (शिlist माहिना
२७ वय विमान३) गमन ४२ती हैवाने जाणड' सभ्य ज्ञानथी नयी શકે છે? અને સમ્યગ દર્શનથી જોઈ શકે છે? તેને આ પ્રમાણે ઉત્તર મળે છે– 'गोयमा ! गौतम! "एवं चेव मा मातभा मा प्रभारी उत्तर सभજ. એટલે કે કોઈ અણગાર, વૈકિય શરીરવાળી તે દેવીને દેવી રૂપે જ દેખે છે, કઈ અણગાર તેને વૈક્રિય વાનરૂપે જ દેખે છે–દેવીને રૂપે દેખતે નથી, કેઈ અણગાર તેને દેવીરૂપે પણ દેખે છે અને વિમાનરૂપે પણ દેખે છે, અને કોઈ અણગાર તેને દેવીરૂપે પણ દેખતે નથી અને વૈક્રિય વાનરૂપે પણ દેખતે નથી. આ રીતે ઉપરોકત બીજા પ્રશ્નના ઉત્તરરૂપે પણ ચાર ભંગ (વિક) બતાવ્યા છે. હવે ગૌતમ સ્વામી મહાવીર प्रभुने मा प्रमाणे त्रीने प्रश्न पूछे छ-'अणगारेणं भंते ! भावियप्पा' Rana!
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૩