________________
५२२
भगवतीसूत्रे
ततः प्रमत्तसंयताप्रमत्तसंयतादि श्रमणभेद निरूपणपूर्वकं जीवानाम् एजनादिततद्भावरूपेण परिणमनविवेचनम्, ततो जीवानाम् अन्तक्रियारूपमुक्तिनिरूपणम्, तदनन्तरम् आरम्भ - संरम्भ-समारम्भादिनिरूपणपुरस्सरं जीवानां निष्क्रियता प्रतिपादनम्, तत्र तृणपूलक - वन्हि, जलबिन्दु - वन्दिसंतप्तकटाह - नौका- तच्छि द्राणां दृष्टान्तत्रयाणामुपपादनम्, ततोऽनगाराणां सावधानता निरूपणपूर्वकं प्रमत्ततायाः अप्रमत्ततायाथ स्थिति कालावधि निरूपणम्, विहारथ, तदनन्तरं गौतमस्य लवणसमुद्रस्य पूर्णिमादि तिथिविशेषेषु वृद्धि -हासकारण विषयकः प्रश्नः, भगवतस्तत्समाधानपस लोकस्थितिमर्यादादि प्रतिपादनपूर्वकं विहारः ।
प्रमत्तसंयत, अप्रमत्तसंयत आदि श्रमण भेदोंका निरूपण, जीवोंका एजन आदि तत्तद् भावरूप से परिणमन होना इसका निरूपण, जीवोंकी अन्तक्रियारूप मुक्तिका कथन, आरंभ, संरम्भ, समारम्भ आदिका निरूपण, जीवों की निष्क्रियता का प्रतिपादन, तृणपुलक और अग्नि, जलबिन्दु एवं अग्निसंतप्तकटाह, नौका और छिद्र, इन तीन दृष्टान्तोंका प्रतिपादन, अनगारों की सावधानता का निरूपण करते हुए प्रमत्तता और अप्रमत्तताकी कालावधि का निरूपण और उनके विहारका निरूपण, लवण समुद्रका पूर्णिमा आदि तिथि विशेषों में जो वृद्धि एवं हास होता है उसका कारण क्या है ? ऐसा गौतमका प्रश्न, इसका समाधान करते हुए इसी प्रसङ्गमें लोककी स्थिति एवं मर्यादा आदिका प्रतिपादन करना, पश्चात् प्रभुका विहार होना ।
'तेणं कालेणं तेणं समएणं' इत्यादि ।
અપ્રમત્તસયત આદિ શ્રમણાના ભેદોનું નિરૂપણ જીવાનું અજન (કપની આદિ પ્રત્યેક ભાવરૂપે પરિણમન થયું. એનું નિરૂપણ. જીવાની અન્તક્રિયારૂપ મુકિતનું કથન. આરંભ, સુરમ્સ, સમારંભ આદિનું નિરૂપણ. જીવેાની નિષ્ક્રિયતાનું પ્રતિપાદન, તૃણુપુલક (ઘાસના પૂળા) અને અગ્નિ, જલબિંદુ અને અગ્નિથી તપાવેલી કડાઇ, નૌકા અને છિદ્ર, એ ત્રણ દૃષ્ટાંતાનું પ્રતિપાદન. અણુગારાની સાવધાનતાનું નિરૂપણું, તે સાથે પ્રમત્તતા અને અપ્રમત્તતાની કાળમર્યાદાનું નિરૂપણુ, અને તેમના ગમનનું નિરૂપણું. પૂર્ણિમા આદિ તિથિએ લવસમુદ્રમાં આવતી ભરતી અને એટના કારણ વિષે ગૌતમ ને પ્રશ્ન. તે પ્રશ્નનું સમાધાન કરતા લેાકની સ્થિતિ, મર્યાદા આદિનું પ્રતિપાદન. ત્યાર माह अलुना विहार. 'तेणं कालेणं तेणं समएणं' इत्याहि.
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૩
