________________
प्रमेयचन्द्रिका टीका श. ३ उ. १ प्राणामिक्याः प्रव्रज्यायाः महत्वादिनिरूपणम् २०१
टीका - वायुभूतिः प्राणामिकचाः प्रव्रज्यायाः स्वरूपं ज्ञातुम् भगवन्तं पृच्छ ति 'सेकेणगुणं भंते !' इत्यादि । हे भदन्त ! तत्तस्मात् केनार्थेन केन हेतुना ' एवंवुच्चर' एवमुच्यते प्राणामी प्रव्रज्या? इति, ताम्रलिप्तेन गृहीतायाः प्रव्रज्यायाः 'प्राणामी ' इति नामकरणे को हेतुः ? इति माम् सम्यग् बोधयतुं इत्याशयः ।
भगवानाह - 'गोयमा ! पाणामारणं' इत्यादि । प्राणामिक्येति प्रणामः अस्ति अस्यामिति माणामिकी तया प्रणामबहुलया प्रणामं - प्रधानया वा 'पव्वज्जाए' प्रव्रज्यया 'पठाइए' प्रव्रजितः ' समाणे ' सन् 'जं जस्थपास ' जहा पासइ तं तहा पणाम करेइ-से तेणद्वेणं गोयमा एवं बुचइ पणामा पवजा ) इस सूत्र पाठ द्वारा समझाई गई है । यदि वह नीच व्यक्तिको देखता है तो नीच रूपसे वह उसे प्रणाम करता हैं । तात्पर्य यह कि जिसको जिस रूपमे देखता है उसको यह उसी रूपसे यह प्रणाम करता है । इस कारण हे गौतम ! इसे मैने 'प्राणामिकी' ऐसे नामसे कहा है ।
टीकार्थ- वायुभूति प्राणामिकी प्रवज्याका स्वरूप जाननेके लिये भगवान से पूछते हैं किं ' से केणट्टेणं भंते ! एवं बुचर पाणामा पब्वज्जा !' हे भदन्त ! ताम्रलिप्तने जो प्रव्रज्या ग्रहणकी उसका नाम 'प्राणामिकी' ऐसा आपने किस कारण से कहा है ? इस प्रकार के उसके नाम होने में क्या हेतु है-आप हमें इसे अच्छी तरह से समझाइये । वायुभूतिका इस प्रकारका प्रश्न सुनकर प्रभु इस विषय में समझाते हुए उनसे कहते हैं 'गोयमा ! हे गौतम! तुम सुनो मैं इस विषय में तुम्हें समझाता हूं । 'पाणामाए णं पव्वज्जाए करे से तेणं गोयमा ! एवं बुच्चइ पणामा पव्वज्जा) ले ते नीय व्यठितने જોવે છે તેા તેને નીચ રૂપે પ્રણામ કરે છે. કહેવાનું તાત્પય એ છે કે દરેકને ચોગ્યતા અનુસાર તે પ્રણામ કરે છે. હું ગૌતમ! તે કારણે મેં તે દીક્ષાને ‘પ્રાણામિકી अहल्या' उही छे.
ટીકા – પ્રણામિકી પ્રત્રજ્યાનું સ્વરૂપ સમજવા માટે વાયુશ્રુતિ અણુગાર महावीर प्रभुने छे छे " से केणटुणं भंते ! एवं बुच्चर पाणामा पव्वज्जा ?" તા*લિસી જે દીક્ષા અગાકાર કરી તે દીક્ષાને આપે ‘પ્રાણામિકી દીક્ષા શા માટે કહી છે ? એવું નામ આપવા પાછળના હેતુ થા છે? વાયુભૂતિના એ પ્રશ્નના ઉત્તર महावीर प्रभु नीचे प्रमाणे आये हे "गोयमा !" हे गौतम गोत्रीय वायुभूति ! तेनुं अराशु नाचे प्रमाणि॒ हे - " पाणामाए णं पव्वज्जाए पन्चइए समाणे जं जश्थ
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૩
