________________
भगवतीसूत्रे धूपपद्यते, बालपण्डितः नैरयिकादिसंबन्धि आयुष्यकर्म नोपार्जयति, न वा तादृश कर्मबलेन नैरयिकाधारभ्य मनुष्यपर्यन्तगतौ समुत्पद्यते किन्तु देवायुष्कं समुपायं तादृशकर्मवलाद्देवलोके एव समुत्पद्यते इति भावः । पुनः प्रश्नयति-' से केणढणं' तत्केनार्थेन 'जाव देवाउयं-किच्चा देवेसु उववज्जइ' यावत् देवायुष्कं कृत्वा देवेषूपपद्यते ? बालपंडितो न नैरयिकाद्यायुर्वध्नाति, न च नैरयिकाद्यायुर्वद्ध्वा नारकादिषूत्पद्यते किन्तु देवायुरेव बद्ध्वा देवलोकेषूत्पद्यते, तत्र किं कारणमिति प्रश्नाशयः। भगवानाह–'गोयमे' त्यादि । ' गोयमा ' हे गौतम ! 'वालपंडिएणं मणुस्से' बालपंडितः खलु मनुष्यः बालपंडितो नाम श्रावकः, 'तहारूवस्स' मनुष्य नरकायु का बंध नहीं करता है और यावत् वह देवायु का बंध कर देवलोक में उत्पन्न होता है । तात्पर्य कहने का यह है कि जो बालपंडित मनुष्य होता है वह नैरयिक संबंधी आयुष्क कर्मका उपार्जन नहीं करता है, और न वह ऐसे कर्म के बल से नैरयिक से लेकर मनुष्य पर्यन्त गति में उत्पन्न होता है, किन्तु देवायुष्क का उपार्जन कर वह तादृश कर्म के प्रभाव से देवलोकों में ही उत्पन्न होता है । (से केणटेणं जाव-देवाउयं किच्चा देवेसु उववजह ? ) हे भदन्त ! आप ऐसा किस कारण से कहते हैं कि वह बालपण्डित मनुष्य यावत् देवायुष्क का उपाजन कर देवलोकों में उत्पन्न होता है अर्थात्-वह बालपंडित मनुष्य न नरयिक आदि की आयु बांधता है और न नैरयिक आदि की आयु बांध कर वह नारकादिकों में उत्पन्न होता है किन्तु देवायु ही बांध कर वह देवलोकों में उत्पन्न होता है इसमें क्या कारण है ? (गोयमा! पालपंडिए णं मणुस्से ) हे गौतम ! जो बालपंडित मनुष्य होता है वह " गौतम ! ते मास५ ठित भनुष्य ना२४ायुनी मध मांधतो नथी. " त्यांथी લઈને “દેવાયુને બંધ બાંધીને દેવલેકમાં ઉત્પન્ન થાય છે. ” ત્યાં સુધી પાઠ ગ્રહણ કર. તાત્પર્ય એ છે કે તે બાલપંડિત મનુષ્ય નારકી સંબંધી આયુષ્ય કર્મનું ઉપાર્જન કરતો નથી, અને તે તિર્યંચાયુષ્યનો અને મનુષ્યાસુષ્યને બંધ પણ બાંધતે નથી. અને એવાં કર્મોને બંધ ન બાંધવાને કારણે તે નારક ગતિમાં, તિર્યંચ ગતિમાં તેમજ મનુષ્ય ગતિમાં ઉત્પન્ન થતો નથી. પણ દેવાયુષ્યને બંધ બાંધીને દેવલોકમાં જ ઉત્પન્ન થાય છે.
प्रश्न-(से केणद्वेण जाव देवाउय किच्चा देवेसु उववज्जइ ? उ मापन् ? આપ શા કારણે એવું કહો છો કે તે બાલપંડિત મનુષ્ય નારક, તિર્યંચ અને મનુષ્ય આયુષ્યને બંધ બાંધીને નારકગતિમાં, તિર્યંચ ગતિમાં કે મનુષ્યગતિમાં ઉત્પન્ન થતું નથી, પણ દેવાયુષ્યને અંધ બાંધીને દેવલેકમાં જ ઉત્પન્ન થાય છે?
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૨
