________________
भगवतीसूत्र वैलक्षण्यं तमंश दर्शयितुमाह-' नवर '-मित्यादि, ' नवरं ' नवरम् केवलम् ‘जेहिं सत्तावीसं भंगा तेहिं अभगयं कायच्वं' येषु सप्तविंशतिर्भङ्गास्तेषु अभङ्गकाकर्तव्यम् । नारकप्रकरणे यत्र यत्र सप्तविंशतिर्भङ्गाः कथितास्तत्र तत्र स्थले पञ्चेन्द्रियतिर्यग्योनिकानां सम्बन्धेऽभङ्गक भङ्गाभावो वर्णनीय इत्यर्थः । जघन्या स्थितिः कियती उत्कृष्टा स्थितिः कियतीत्यादिकं सर्वं पूर्वप्रदर्शितक्रमेणैव ज्ञातव्यम् । भङ्गकाभावश्च बहूनां क्रोधाद्युपयुक्तानामेकदैव सम्भवादिति । अत्र पञ्चेन्द्रियतिर्यप्रकरणे नारकमकरणवदेव सूत्राणि अध्येतव्यानि, तथाहि--पंचिंदियतिरिक्खजोणियाणं भंते ! केवइया ठिइट्टाणा पन्नत्ता?, गोयमा ! असंखेज्जा ठिइटाणा पन्नत्ता, तं जहा जहणिया ठिई, समयाहिया जहणिया ठिई, दुसमयाहिया जाव तप्पाउग्गुक्कोसिया ठिई' इत्यादि सर्वमपि पूर्ववदेव नारकमकरणवदेव ज्ञातव्यम् , नवरं कहते हैं कि (जेहिं सत्तावीसं भंगा तेहिं अभंगयं कायव्वं ) जिन स्थानोंमें २७ भंग कहे गये हैं उन स्थानोंमें यहां भंग नहीं कहना चाहिये। तात्पर्य यह है कि नारकप्रकरणमें जहां जहां २७ भंग कहे गये हैं वहां २ पंचेन्द्रियतिर्यक्योनिकोंके संबन्धमें भङ्गाभावका वर्णन करना चाहिये। जघन्यस्थिति कितनी है ? उत्कृष्टस्थिति कितनी है ? इत्यादि सब कथन पूर्वमें प्रदर्शित क्रमसे ही यहां जानना चाहिये । भङ्गों का जो अभाव कहा गया है उसका कारण एक ही समयमें क्रोध, मान, माया और लोभ इनसे उपयुक्त अनेक तिर्यग्योनिकपंचेन्द्रिय जीवों का सद्भाव है। यहां पंचेन्द्रियतिर्यग्योनिक प्रकरणमें नारकप्रकरणकी तरह ही सूत्रोंको जानना चाहिये। जैसे-"पंचिंदियतिरिक्खजोणिया णं भंते ! केवइया ठिइट्ठाणा पण्णत्ता ? असंखेजा ठिइट्ठाणा पण्णत्ता " हे भदन्त ! पंचेन्द्रियतिर्यग्योनिकोंके स्थितिस्थान कितने कहे गये हैं ? हे गौतम !
अभंगयं कायव्वं) नाना स्थानमा २७ Hin४ामा माया छ त તે સ્થાનમાં અહીં ભાંગાઓને અભાવ સમજવો. જઘન્ય સ્થિતિ કેટલી છે ? ઉત્કૃષ્ટસ્થિતિ કેટલી છે ? ઈત્યાદિ તમામ કથન નારક પ્રકરણમાં બતાવ્યા પ્રમાણે જ સમજવું. ભાંગાઓને અભાવ કહેવાનું કારણ એ છે કે એક જ સમયે ક્રોધ, માન, માયા અને લેભથી યુક્ત અનેક તિર્યંચાનિના જીવોને સદ્દભાવ હોય છે. આ પંચેન્દ્રિયતિયચ પ્રકરણમાં નારકપ્રકરણ પ્રમાણે જે સૂત્રો છે. ते नाय भु०४५ छ भ3-“ पचिंदियतिरिक्खजोणियाणं भंते ! केवइया ठिइद्राणा पण्णत्ता १ गोयमा ! असंखेज्जा ठिइट्ठाणा पण्णत्ता ? " है पून्य ! पथन्द्रिय તિયાનાં કેટલાં સ્થિતિસ્થાને કહ્યાં છે ? હે ગૌતમ ! તેમનાં અસંખ્યાત
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧
