________________
प्रयमेचन्द्रिकाटीका श० १ उ० २ सू० १४ असायुष्कनिरूपणम् ५३१ यभागं प्रकरोति, एतद् युगलिकतिर्यगपेक्षया बोध्यम् । ' मणुस्साउयपि एवं चेव' मनुष्यायुष्कमपि एवमेव जघन्यतोऽन्तर्मुहुर्तम् , उत्कृष्टतः पल्योपमस्यासंख्येय. भागमिति, अत्रासंख्येयभागकथनं युगलिकमनुष्यानधिकृत्य ज्ञातव्यमिति । 'देवाउए जहा नेरइयाउए ' देवायुष्कं यथा नैरयिकायुष्कम् , देवायुष्कं नैरयिकायुष्कवद् विज्ञेयम् । असंज्ञिविषयकं नारकायुर्यथा, तथा असंज्ञिविषयं देवायुरपीति । इदं तु भवनपतिव्यन्तरानाश्रित्य विज्ञेयमिति। 'एयस्स णं भंते ' एतस्य खलु भदन्त ! 'नेरइयअसन्निभाउयस्स तिरिक्खनोणियअसनिआउयस्स मणुस्सअसषिआउयस्स, देवअसन्निआउयस्स य कयरे कयरेहितो अप्पे वा बहुए वा तुल्ले वा स्थिति को बांधता है सो यह कथन युगलिक तिर्यग् जीवों की अपेक्षा से कहा गया है, ऐसा जानना चाहिये। “मणुस्साउयं पि एवं चेव" मनुध्य आयु के विषय में भी ऐसा ही कथन जानना चाहिये । अर्थात् वह असंजीजीव यदि मनुष्य आयु का बंध करता है, तो जघन्य से अन्तर्मुहूर्त प्रमाण उसे बांधता है और उत्कृष्ट से पल्योपम के असंख्यातवें भाग प्रमाण बांधता है। यह कथन युगलिक मनुष्यों की अपेक्षासे किया गया जानना चाहिये । " देवाउए जहा नेरइयाउए” असंज्ञी जीव यदि देवायु का बंध करता है तो इस विषय में जैसा कथन नरकआयु के बांधने के विषय में पहिले किया गया है वैसा ही जानना चाहिये। यह कथन भवनपति और व्यन्तरदेवों की अपेक्षा से किया गया है।
"एयस्स णं भंते !" हे भदन्त ! इस “नेरइयअसनिआउयस्सભાગપ્રમાણ આયુષ્યને બંધ બાંધે છે તે કથન તિર્યંચયુગલીયાજીવોની અપેક્ષાએ ong. "मणुस्साउयं पि एवं चेव" मनुष्यना आयुष्यना विषयमा ५५ सेम । સમજવું, એટલે કે જે અસંજ્ઞી જ મનુષ્ય આયુષ્યને બંધ બાંધે તે ઓછામાં ઓછા અન્તર્મુહૂર્ત પ્રમાણ અને વધારેમાં વધારે પલ્યોપમના અસંખ્યાતમાં ભાગપ્રમાણ આયુષ્યને બંધ બાંધે છે. આ કથન પણ યુગલીયા મનુષ્યને मनुसक्षी ने सयुं छे. "देवाउए जहा नेरइयाउए" २१२सशीले वताना मायुष्यन। બંધ બાંધે તે નારકને આયુષ્ય જેટલી જ જઘન્ય અને ઉત્કૃષ્ટ આયુષ્યની સ્થિતિને બંધ બાંધે છે. આ કથન ભવનપતિ અને વાણવ્યંતરદેવેની અપેક્ષાએ કરવામાં આવ્યું છે, તેમ જાણવું.
" एयरस णं भंते ! नेरइयअसन्निआउयस्स तिरिक्ख जोणियअसनिआउयस्स मणुस्सअसन्निआउयस्स देवअसन्तिआउयस्स कयरे कयरेहितो अप्पे वा बहुए
શ્રી ભગવતી સુત્ર : ૧
