________________
४८२
भगवतीसूत्रे मिस्सकाले अणंतगुणे, सुन्नकाले अणंतगुणे। तिरिक्खजोणियाण सव्वत्थोवे असुन्नकाले, मिस्सकाले अनंतगुणे। मणुस्साण य देवाण य जहा नेरइयाणं । एयस्स णं भंते नेरइयसंसारसंचिट्ठणकालस्त जाव देवसंसारसंचिट्ठणकालस्स जाव विसेसाहिए वा ? गोयमा ! सम्वत्थोवे मणुस्ससंसारसंचिट्ठणकाले, नेरइयसंसारसंचिट्ठणकाले असंखेजगुणे, देवसंसारसंचिट्ठणकाले असंखेजगुणे,तिरिक्खजोणियसंसारसंचिट्ठणकाले अणंतगुणे॥११॥ ___छाया-जीवस्य खलु भदन्त ! अतीताद्वायां आदिष्टस्य कतिविधः संसारसंस्थानकालः प्रज्ञप्तः, गौतम ! चतुर्विधः संसारसंस्थानकालः प्रज्ञप्तः, तद्यथा
संसारसंस्थानकालनिरूपण । यह संसार अनादि है अतः अनादि भी इस संसार में जीव की स्थिति सदा एक सी ही रहती हैं, ऐसा जो मानते हैं और इसी कारण जो ऐसा कहते हैं कि “पशु पशुत्वको ही प्राप्त करते हैं," सो ये सब ठीक नहीं हैं। इन वाक्यों से जो विप्रलंभित होते हैं ( ठगे जा रहे हैं ) उन्हें समझानेके लिये तथा विप्रलंभक वाक्यों में असारता प्रतिपादन करनेके लिये प्रश्न करते हुए गौतम स्वामी कहते हैं-'जीवस्स णं भंते ! तीयद्धाए' इत्यादि।
(भंते) हे भदन्त ! (तीयद्धाए आदिट्ठस्स) अतीतकालमें आदिष्ट विवक्षित जीव का ( कइविहे संसारसंचिगुणकाले पण्णत्ते?) कितने प्रकार का
સંસાર સંસ્થાનકાલની વક્તવ્યતાઆ સંસાર અનાદિ છે. કેટલાક લોકો એવું માને છે કે આ અનાદિ સંસારમાં જીવની સ્થિતિ સદા એકસરખી જ રહે છે, અને તે કારણે તેઓ એવું કહે છે કે પશુ મરીને પશુ અવસ્થા જ પ્રાપ્ત કરે છે તો તેમની તે માન્યતા ભૂલ ભરેલી છે. આ પ્રકારનાં વાક્યો વડે તેઓ લોકોને ઠગી રહ્યા છે તેથી લોકોને સમજાવવા માટે તથા વિપ્રલંભક (ખટી વાત કરનારાઓના) વાક્યોમાં અસારતાનું પ્રતિપાદન કરવાને માટે ગૌતમસ્વામી મહાવીર પ્રભુને પૂછે છે
“ जीवस्स णं भंते ! तीयद्धाए” इत्यादि ।।
(भंते ) 3 पून्य ! (तीयद्धाए आदिट्ठस्स ) अतीतमा ( भूतमा ) माहिट ( विवक्षित) वन (कइविहे संसारसंचिट्ठणकाले पण्णत्ते ? ) 2९॥
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧
