________________
२७२
भगवतीसरे 'फासादिति' स्पर्शयन्ति अथवा 'फासादिति'-स्पर्शण आददति, स्पर्शनेन्द्रियेण आहारपुद्गलानां कतिभागं स्पृशन्ति । अथवा 'फासादिति' स्पर्शनेन्द्रियेण आस्वादयंति । स्पर्शेन्द्रियेण गृह्णति, स्पर्शन्द्रियेणोपलभंते, एतदुक्तं भवति यथा रसनेन्द्रियपर्याप्तिपर्याप्तक जीवा रसनेन्द्रियेणाहारमाददाना आस्वादयन्तीति कथ्यते तथा स्पर्शनेन्द्रियद्वारेणाहारमाददाना आस्वादयन्तीति कथ्यते । उत्तरमाह-गोयमा' इत्यादि । 'गोयमा' हे गौतम ! 'असंखिज्जभागं' असंख्येयभागं-आहारपुद्गलानामसंख्येयभागं 'आहारैति' आहारन्ति, तथा 'अणंतभागं' अनन्तभागं 'फासाइंति' स्पर्शयन्ति-आहारपुद्गलानामनन्तभागं स्पर्शेन्द्रियेण स्पृशन्तीत्यर्थः । 'जाव' यावत्यावच्छब्देन-'पुढवीकाइयाणं भंते' जे पोग्गले आहारत्ताए गेण्हंति तेण' इति
और कितने भाग का स्पर्श करते हैं ? अर्थात्-स्पर्शन इन्द्रिय से आहार के कितने भाग का स्पर्श करते हैं ? अथवा-स्पशन इन्द्रिय से आस्वादन करते हैं ? स्पर्शन इन्द्रियसे ग्रहण करते हैं ? उपल भन्त प्राप्त करते हैं ? इससे यह कहा गया है कि जिस तरह रसनेन्द्रियरूप पर्याप्ति से पर्याप्तक बने हुए जीव-तैयार हुई रसनेन्द्रियवाले जीव-रसनेन्द्रिय द्वारा आहार का उपभोग करते हुए “आस्वादन करते हैं" इस रूपसे कहा जाता है, उसी तरह स्पर्शन इन्द्रिय द्वारा आहार का उपभोग करते हुए पृथ्वीकायिक जीव "आस्वादन करते हैं " ऐसा कहा जाता है क्या? तब प्रभुने उत्तर दिया-कि हे गौतम ! वे पृथिवीकायिक जीव आहारपुद्गलों के असंख्यातवें भाग का आहार करते हैं तथा स्पर्शन इन्द्रिय से आहार पदलों के अनंतवें भाग को स्पर्श करते हैं । यहां " यावत्" शब्द से જ કેટલા ભાગને આહાર કરે છે અને કેટલા ભાગને સ્પર્શ કરે છે ? એટલે કે સ્પર્શેન્દ્રિયથી આહારના કેટલા ભાગને સ્પર્શ કરે છે? અથવા સ્પર્શેન્દ્રિયથી આસ્વાદન કરે છે ? સ્પર્શેન્દ્રિયથી ગ્રહણ કરે છે? ઉપલભન્ત પ્રાપ્ત કરે છે? તે પ્રશ્ન દ્વારા એમ પૂછવામાં આવ્યું છે કે જેમ રસનેન્દ્રિયરૂપ પથિી પર્યાસક બનેલા જી–તૈયાર થયેલ રસનેન્દ્રિયવાળા જી–રસના ઈન્દ્રિય દ્વારા આહારને ઉપભેગ કરે છે. “આસ્વાદન કરે છે” એમ કહેવાય છે. એજ પ્રમાણે સ્પર્શન ઈન્દ્રિય દ્વારા આહારનો ઉપભેગ કરતા પ્રથિવી કાયિક જો “આસ્વાદન કરે છે એવું કહી શકાય ખરું? ત્યારે પ્રભુ ગૌતમ સ્વામીને જવાબ આપે છે કે—હે ગૌતમ ! પૃથિવી કાયિક જીવો આહારપુદગલોના અસંખ્યાતમાં ભાગને આહાર કરે છે તથા સ્પર્શન ઈન્દ્રિય વડે આહાર पसलोना मनतम मायने२५० ४२ छे. मी "यावत्" शपथी "पढवी
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧
