________________
२६८
भगवती सूत्रे
6
' वाघायं पडुच्च' व्याघातं प्रतीत्य, व्याघातमाश्रित्य अन्तरायमधिकृत्येत्यर्थः, सिय तिदिसि' इत्यादि, व्याघातच लोकान्त निष्कुटेषु संभवति नान्यत्र । 'सिय तिदिसि' स्यात् त्रिदिशम् आश्रित्य तिसृषु दिक्षु स्थितान् पुद्गलान् आहाराय गृहन्ति, कथं तत्राह - यदा पृथिवीकायिक जीवा अधस्तने उपरितने वा कोणेस्थिता भवन्ति तदा अधः प्रदेशे अलोक एव भवति तथा पूर्वस्यां दक्षिणस्यां च दिशि अलोक एव भवति, एवं प्रकारेण तिसृणामपि दिशामलोकानृतत्वात्, तद
१ पूर्व
१५ अर्ध्व ६ अध:
२ पश्चिम
व्याघात की अपेक्षासे अर्थात् अंतराय को लेकर के “सिय ति दिसिं " इत्यादिरूप से सूत्रकारने कहा है जब यह बात है कि व्याघात निष्कुटों में ही संभव होता है, दूसरे स्थानों में नहीं, तब तीन दिशाओं में स्थित पुगलों के ये जीव आहार के लिये ग्रहण करते हैं वह इस प्रकार से है जब पृथिवीकायिक जीव नीचे के कोने में अथवा ऊपरके कोने में स्थित होते हैं तब अधः प्रदेश में अलोक ही रहता है तथा पूर्व दिशा में और दक्षिणदिशा में भी अलोक रहता है। इस तरह तीनों दिशाएँ जब अलोकसे आवृत (ढकी रहती हैं तब अलोकसे आवृत रहने
३ उत्तर
ઉત્તર ૩
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧
પૂર્વ ૧
ઉધ્વ પ अधः
પશ્ચિમ ર
४ दक्षिण
દક્ષિણ ૪
तरायनी दृष्टि
व्याधातनी अपेक्षाये भेटले “सियतिदिसिं” त्यिादि ३ये સૂત્રકારે કહ્યું છે‘વ્યાઘાત નિષ્કુટામાં (ખૂણાઓમાં) જ સવિત થાય છે, ખીજા સ્થાનેામાં નહીં” આમ હાવાથી ત્રણ દિશાઓમાં રહેલાં પુદ્ગલોને તે જીવા આહારાથે ગ્રહણ કરે છે. કેવી રીતે ? એ હવે સમજાવવામાં આવે છે જ્યારે પૃથિવી કાયિક જીવ અધસ્તન ખૂણામાં અથવા ઉપરતન ખૂણામાં રહેલ હાય છે ત્યારે અધઃપ્રદેશમાં અલોક જ રહે છે, તથા પૂર્વદિશા અને દક્ષિણ દિશામાં પણ અલોક રહે છે. આ રીતે ત્રણે દિશાએ જ્યારે અલોકથી આવૃત્ત
