________________
प्रमेयचन्द्रिका टीका श० १ उ० सू० ५
,
,
श्रीमहावीरवर्णनम् ११५ ' पंडुर - ससि -सयल - विमल - णिम्मल - संख-गोक्स्वीर - फेण-कुंद - दगरय - मुणालिया - धवल - दंतसेढी ' पाण्डुर-शशि- शकल - विमल - निर्मल - शंख-गोक्षीर-फेनकुन्द - दकरजो- मृणालिका - धवल - दन्तश्रेणिः पाण्डुरं श्वेतं यत शशिशकलं= चन्द्रखण्डः, तद्वद् विमळा, तथा निर्मल: =अतिस्वच्छः शङ्खः प्रसिद्धः, गोक्षीरं= गोदुग्धम्, फेनः = जलोपरि वर्तमानो नवनीतसमः कुन्दः = तन्नामकं श्वेतकुसुमम्, दकरजः = जलकणः, मृणालिका - विसिनी, तद्वद् धवला = महाश्वेता, दन्तश्रेणि: = दन्तपतिर्यस्य स तथा, शुभ्रातिशुभ्रदन्तपङ्गिमानित्यर्थः । 'अखंडते' अखण्डदन्तः - दन्तपङ्कौ दन्तवैकल्याभावात्, 'अप्फुडियदंते ' अस्फुटितदन्तः - दन्तपङ्कौ दान्तानां देशतोऽपि भङ्गाभावात्, 'अविरलदंते' अविरलदन्तः - अन्तरावकाशरहितदन्तः 'सुणिद्धदंते ' सुस्निग्धदन्तः = चिकणदन्तवान्, 'सुजायदंते' सुजातदन्तः=सुन्दरदन्तवान् इत्यर्थः । ' एगदंतसेढी विव अगदंते' एकदन्तश्रेणीवाऽनेकदन्तः, 'हुतवह णिर्द्धत - धोय - तत्त - तवणिज्ज - रत्ततल तालुजीहे' हुतवह - निर्मात - धौत तप्ततपनीय - रक्ततर - तालु जिह्वः - हुतवहेन = वह्निना पूर्व निर्ध्यातं = निश्शेषेण संयोजितं हुतवहेन - पश्चाज्जलादिना धौतम् अत एव तप्तं वहितापं माप्तं यत्तपनीयं = सुवर्ण तद्वद् रससि० इत्यादि) प्रभु की दंतपंक्ति श्वेतचंद्रखंड के समान निर्मल थी, तथा अतिस्वच्छ शंख, गोक्षीर-गाय के दूध, फेन-पानी के फेन, श्वेतपुष्प, जलकण, और मृणालिका के जैसी धवल थी । (अखंडते. इत्यादि) प्रभु के दांत अखंड थे, अर्थात् जितने दांत दंतपंक्ति में होना चाहिये उतने ही थे-कमती बढ़ती नहीं, वे अस्फुटित थे उनमे एक भी टूटा फूटा नहीं था । अविरल थे- दूर२ नहीं थे । सुस्निग्ध थे- चिकने थे । सुजात थे । एक दांत की श्रेणी के समान अनेक दांत थे । ( हुतवह० इत्यादि) प्रभु का तालु और जीभ, ये दोनों अग्नि से तपाकर लाल किये गये पीछे जलादिक द्वारा धोये गये अतः अग्नि में तपाये गये ऐसे सुवर्ण के શ્વેત ચન્દ્રખડના જેવી નિળ, અતિ સ્વચ્છ શંખ, ગાક્ષીર–ગાયનું દૂધ, પાણીનાં झी, श्वेत पुण्य, भाउ भने भृणासिअ लेवी सह हुती. (अखंडते ० इत्यादि) પ્રભુના દાંત અખંડ હતા—એટલે કે જેટલા દાંત દ'તપક્તિઓમાં હાવા જોઇએ એટલા જ હતા. વધારે પણ ન હતા અને આછા પણ ન હતા. તે દાંત અસ્ફુટિત હતા—તેમાં એક પણ દાંત તૂટેલા ન હતા, અવિરલ હતા— દૂર દૂર ન હતા. સુસ્નિગ્ધ મજબૂત અને સુજાત હતા. એક દાંતની શ્રેણીના नेवा ने हांत हुता. ( हुतवह० इत्यादि ) प्रलुनु तावु मने कल अग्निमां તપાવીને લાલ કરેલ, વળી પાણી દ્વારા ધાવામાં આવેલ, માટે અગ્નિમાં
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧
—
-
