________________
भावबोधिनो टीका. राशिद्वयस्वरूपनिरूपणम्
९०९ नरकावासाः सन्ति । तथा सप्तम्यां पञ्चव नरकावासाः सन्ति । एते सर्वे नरकावासाः समुदिताश्चतुरशीतिलक्षाणि भवन्ति । तथा-'चउसही असुराणं चउ. रासीइं च होइ नागाणं । बाचत्तरि सुवन्नाण वाउकुमाराण छण्णउई ॥३॥ छाया-चतुःषष्टिरसुराणां चतुरशीतिश्च भवति नागानाम् । द्विसप्ततिः सुपर्णानां वाउकुमाराणां षण्णवतिः।।३।। तथा-'दीवदिसाउदहीणं विजुकुमारिंदणियमग्गीणं । छण्हं पि जुवलयाणं बावत्तरिमो य सयसहस्सा ||४||" छाया-द्वीपदिशोदधीनां विद्युत्कुमारेन्द्रस्तनिताग्नीनाम् । षणामपि युगलकानां द्विसप्ततिश्च शतसहस्राणि । अयं भावः-अमुरकुमाराणां चतुष्पष्टिलक्षाणि भवनानि, नागकुमाराणां चतुरशीतिर्लक्षाणि भवनानि, सुपर्णकुमाराणां द्विसप्ततिलक्षाणि, वायुकुमाराणां च षण्ण. वतिलक्षाणि, द्वीपकुमारदिकुमारोदधिकुमारविद्युत्कुमारेन्द्रस्तनितकुमाराग्निकुमा राणां षण्णामपि युगलकानां मध्ये एकैककुमाराणां भवनानि द्विसप्ततिद्विसप्ततिलक्षाणि विज्ञेपानि । एतानि सर्वाणि मिलित्वा द्विसप्ततिलक्षाधिकसप्तकोटिपरि. मितानि भवनानि भवन्ति । संपति कुत्र कियन्ति विमानानि सन्ति ? इत्याह गाथाभिः-'बत्तीसट्ठावीसा बारस अडचउरो य सयसहस्सा । पण्णा चत्तालीसा छच्च सहस्सा सहस्सारे||५|| आणयपाणयकप्पे चत्तारि सयाऽऽरणच्चुए तिन्नि । सत्तविमाणसयाई चउमु वि एएसु कप्पेसु ।।६।। एकारमुत्तर हेडिमेसु सत्तुत्तरं च मज्झिमए । सयमेग उवरिमए पंवेव अणुतरविमाणा ॥ ७॥' छाया-'द्वात्रिं. शदष्टाविंशतिर्वादशाष्टचत्वारि च शतसहस्राणि । पञ्चाशचत्वारिंशत्षट् च सहस्राणि सहस्रारे।। ५ ।। आनतप्राणतकल्पे चत्वारि शतान्यारणाच्युते त्रीणि । सप्त विमानशतानि चतुर्वप्येतेषु कल्पेषु ॥६॥ एकादशोत्तरमधस्तनेषु सप्तोत्तरं च मध्यमे । शतमेकमुपरितने पश्चैवानुत्तरविमानानि ॥७॥' इति । अयं भावः-प्रथमे सुधमें पांच नरकावास हैं। इस तरह इन सब नरकावासों की संख्या कुल चौरासी ८४लाख है। असुरकुमारों के चौसठ लाख, नागकुमारों के चौरासी लाख, सुपर्णकुमारों के बहोत्तर लाख, वायुकुमारो के छियानवे ९६लाख, तथा द्वीपकुमार, दिक्कुमार, उदधिकुमार, विद्युत्कुमार, स्तनितकुमार और अग्निकुमार इन छह युगलों के बीच में एकर कुमार के भवन बहोत्तर लाख बहोचर लाख ७२-७२ हैं। इन सव भवनों की संख्या सात करोंड बहोतर लाख ७२ है। सूत्रकार इन गाथाओं द्वारा यह प्रकट करते हैं की આ રીતે તે નરકાવાસેની કુલ સંખ્યા ચોર્યાસી લાખ છે. અસુરકુમારનાં ચોસઠ લાખ, નાગકુમારોનાં ચેર્યાસી લાખ, સુપર્ણ કુમારોનાં તેર લાખ, વાયુકુમારનાં છનું લાખ, તથા દ્વીપકુમાર, દિકકુમાર, ઉદધિકુમાર, વિધકુમાર, સ્વનિતકુમાર, અને અગ્નિકુમાર એ છ યુગલમાંના પ્રત્યેક કુમારના ૭૨–૭૨ બેતેર–બોતેર લાખ ભવન છે. તે બધા ભગવાનને સરવાળે સાત કરોડ તેર લાખ થાય છે, સૂત્રકારે
શ્રી સમવાયાંગ સૂત્ર