________________
८८२
समवायानसूत्रे
टीका- 'इच्चेइयं' इत्यादि-'इच्चेइयं दुवालसग गणिपिडगं' इत्येतं द्वादशाङ्गं गणिपिटकम् अतीतकाले 'अणंता जीवा' अनन्ताः जीवाः ‘आणाए' प्राज्ञया विराहिता' विराध्य 'चाउरंतसंसारकंतारं' चातुरन्तसंसारकान्तारं चत्वारःनरकतिर्यङ्मनुष्यदेवलक्षणाः अन्ताः परिणामा यस्य स चतुरन्तः, स एव च तुरन्तः, चातुरन्तश्चासौ संसारश्चेति कर्मधारयः, ततः ‘कान्तारशब्देन सहोपमितसमासः, 'अणुपरियटिसु' अनुपर्याटन् । अयं भावः-इयं द्वादशाङ्ग गणिपि. टकम्, अभिनिवेशवशादन्यथापाठादिलक्षणया सूत्राज्ञया विराध्य भूतकालेऽनन्ता जीवा नरकतिर्यङ्मनुज देवगतिगहनां भवाटवीं जमालिवत् अनुपर्याटन् । पुनरपिनि वे शवशात् अन्यथा प्ररूपणादिलक्षणयाऽर्थाज्ञया विराध्य जीवा गोष्ठामाहिलदण्डित्रयोदशपथधारि-(तेरहपंथी) प्रभृतिवत् चतुरन्तसंसारकान्तारमनुपर्याटन् । सूत्रार्थो भयाज्ञया च चिराध्य अनन्ता जीवाश्चतुर्गतिसंसारकान्तारमनुपर्याटन ।
टीकार्थ-(इच्चेइयं दुवालसंग) इत्यादि । अतीत काल में, इस गणि पिटक रूप द्वादशांग की आज्ञा से विराधना करके-अर्थात्-द्वादशांग की
आज्ञा के प्रतिकूलवर्ती हो करके-अनंत जीव नरक आदि चतुर्गतिक संसार रूप गहन वन में घूमे हैं-तात्पर्य इसका यह है-कि गणिपिटक रूप इस द्वादशांग की अभिनिवेश के वंश से, अन्यथा पाठादिरूप सूत्राज्ञा से विराधना करके भूतकाल में अनंत-जीवों ने जमालि की तरह नरक, तिर्यञ्च, मनुष्य और देवगति से अतिगहन बनी हुई इस भवाटवी में बार२ परिभ्रमण किया है। तथा इस गणिपिटकरूप द्वादशांग की अभिनिवेश के वय से अन्यथामरूपणारूप-अर्थाज्ञा द्वारा विराधना करके गोष्ठामाहिल, दण्डी और तेरहपंथी आदी की तरह जीवों ने इस चातुरन्तसंसारकान्तार में परिभ्रमण किया है। तथा सूत्र और अर्थ इन दोनों की अन्यथापाठा__टी10- (इच्चेइयं दुवालसंग) इत्यादि--
ભૂતકાળમાં, આ ગણિપિટકરૂપ દ્વાદશાંગની આજ્ઞાની વિરાધના કરવાથી એટલે કે તેની આજ્ઞાવિરૂદ્ધ વર્તન કરવાથી–અનેક જીવોને નરક આદિ ચાર ગતિ વાળા સંસારરૂપી વનમાં ભમવું પડયું છે. તેનું તાત્પર્ય એ છે કે ગણિપિટકરૂપ દ્વાદશાંગની વિરાધના કરવાથી-પાઠાદિરૂપ સૂત્રાજ્ઞાની વિરૂદ્ધ વર્તન કરવાથી ભૂતકાળમાં અનંત જીએ જમાલીની જેમ નરક, તિયચ, મનુષ્ય અને દેવગતિથી અતિ ગહન બનેલી આ ભવાટવીમાં વારંવાર પરિભ્રમણ કર્યું છે. તથા આ ગણિપિટકરૂપ દ્વાદશાંગના અભિનિવેશને કારણે જુદી જ રીતે પ્રરૂપણ કરવા રૂપ અર્થા દ્વારા વિરાધના કરીને ગોષ્ઠા મહિલ, દંડી અને તેરાપંથી આદિની જેમ જીવોએ આ ચારગતિવાળા સંસાર કાનનમાં પરિભ્રમણ કર્યું છે. તથા સૂત્ર અને અર્થ, બન્નેની
શ્રી સમવાયાંગ સૂત્ર
