________________
भावबोधिनी टीका. त्रिशततम समवायनिरूपणम्
आसीत् । 'अरिट्ठनेमीणं अरहा' अरिष्टनेमिः खलु अर्हन् 'तिण्णिवासमयाई' त्रीणि वर्षशतानि-त्रिशतवर्षाणि 'कुमारवासमझे' कुमारवासमध्ये कुमारावस्थायां 'वसित्ता' उपित्वा 'मुंडे भवित्ता' मुण्डो भूत्वा 'पव्वइए' प्रवजितः । 'वेमा. णियाणं देवाणं' वैमानिकानां देवानां 'विमाणपागारा' विमानपकाराः 'तिणि तिण्णि जोयणसयाई' त्रीणि त्रीणि योजनशतानि-त्रिशतत्रिशतयोजनानि 'उड़े उच्चत्तेणं' उर्ध्वमुच्चत्वेन 'पण्णता' प्रज्ञप्ताः । 'समणस्स भगवो महावीरस्स' श्रमणस्य भगवतो महावीरस्य 'तिन्नि सयाई त्रीणि शतानि 'चोदसपुवीण' चतुर्दशपूर्विणां चतुर्दशपूर्वधारिणां त्रिशतचतुर्दशपूर्वधारिण इत्यर्थः ‘होत्था' आसन् । 'पंचधणुसइयस्स णं' पञ्चधनुःशतिकरय खलु-पञ्चशतधनुःप्रमाणपरिमितस्य 'अंतिमसारीरियस्स' अन्तिमशारीरिकस्य-शरीरमेव शारीरिकम्
अन्तिमं शारीरिकं यस्य तस्य तथोक्तस्य, चरमशरीरस्येत्यर्थः, 'सिद्धिगयस्स' सिद्धिगतस्य 'साइरेगाइं तिण्णि धणुसयाई' सातिरेकाणि त्रीणि धनुः शवानि किंचिदधिकानि त्रिशतधनूंषि 'जीवप्पदेसोगाहणा' जीवप्रदेशावगाहना 'पण्णत्ता' प्रज्ञप्ता । इदमत्रानुसन्धेयम्-पञ्चशतयोजनप्रमाणोऽसौ अन्तिमशारीरिकः शैले. शीकरणसमये शरीररन्ध्रपूरणेन देह त्रिभागं विमुच्य घनप्रदेशो भूत्वा सातिरेक धनुष ऊँचे थे। अरिष्ट नेमिनाथ प्रभु तीन सौ वर्षतक कुमारावस्था में रह कर मुंडित हुए हैं। वैमानिक देवों के विमान तीन तीन सौ ऊँचे हैं। श्रमण भगवान महावीर के चतुर्दश पूर्वधारी तीनसौ ३०० धनुष प्रमाण चरमशरीरी धनुष्य के सिद्धिगति में-मोक्ष में प्राप्त होने पर वहां आत्मप्रदेशों की अवगाहना कुछ अधिक तीन सौ धनुष की रहती है। तात्पर्य इसका यह है कि इसमें सिद्धों की उत्कृष्ट अवगाहना कही गई हैपांच सौ५००धनुष की अवगाहना वाला चरमशरिर धारी मनुष्य शैलेशी करण के समय में, शरीर के रंध्रों (छिद्र) को पूरने से, देह के विभाग નેમિનાથ ભગવાન ૩૦૦ ત્રણસો વર્ષ સુધી કુમારાવસ્થામાં રહીને દીક્ષિત થયાં હતાં. વૈમાનિક દેવનાં વિમાને ૩૦૦-૩૦૦ ત્રણ-ત્રણસે જન ઉંચા છે. શ્રમણ ભગવાન મહાવીરના ચૌદ પૂર્વધારી ૩૦૦ ત્રણસો હતાં. પાંચસે ધનુષપ્રમાણુ ચરમ શરીરી મનુષ્યના આત્મપ્રદેશની અવગાહના સિદ્ધગતિમાં–મેક્ષ પ્રાપ્ત થતાં–૩૦૦ ત્રણસો ધનુષથી થોડી વધારે રહે છે. તેનું તાત્પર્ય એ છે કે તેમાં સિદ્ધોની ઉત્કૃષ્ટ અવ• ગાહનાવાળો ચરમશરીરધારી મનુષ્ય શૈલેશીકરણના સમયમાં, શરીરનાં રંધો (છિદ્રો) ને પૂરવાથી, દેહના ત્રીજા ભાગને છોડીને બાકીના ઘનપ્રદેશની ૩૦૦ ત્રણસો જ
શ્રી સમવાયાંગ સૂત્ર
