________________
५०७
भावबोधिनी टीका. एकसप्ततितमं समवायनिरूपणम् भागाश्च भवन्ति । तथा एकस्मिन् आदित्यसंवत्सरे षट्पष्टयधिकत्रिशतसंख्यकानि रात्रिन्दिवानि भवन्ति । त्रयाणामादित्य संवत्सराणामष्टनवत्यधिकैकसहस्रपरिमितानि रात्रिन्दिवानि भवन्ति । चान्द्रयुगं हि आषाढपौर्णमास्यां पूर्यते, आदित्ययुगं च श्रावणकृष्णपतिपदि प्रारभ्यते । एवं च चन्द्रयुगसंवत्सरत्रयमादित्ययुगसंवत्सरत्रयापेक्षया पञ्चभिर्दिवसः द्विषष्टिभागात्मकदिवसस्य षट्पञ्चाशद्भागैश्व न्यूनं भवति । आदित्ययुगसंवत्सरत्रयं हि श्रावणकृष्णपक्षस्य साधिकषट् संख्यकेषु चन्द्रदिवसेषु पूर्यते । ततः श्रावणकृष्णपक्षसप्तमदिवसादारभ्य दक्षिणायनेन चरन्नादित्यः चन्द्रयुगचतुर्थसंवत्सरस्य अष्टादशाधिकशततमे चतुर्थमासान्तकार्तिकपौर्णमासीदिने द्वादशाधिकशततमे स्वकीयमण्डले चरति । ततश्च इतराणि एकसप्ततिसंख्यकानि मण्डलानि सूर्यों हेमन्तऋतोर्मार्गशीर्षादि चतुर्माछ भाग होते हैं। तथा एक आदित्य संवत्सर में ३६६ तीनसौ छासठ अहोरात्र होते है। और ३ तीन आदित्य संवत्सरों के १०९८ दससौ अठानवें अहोरात्र होते हैं। चांद्रयुग अषाढ की पूर्णिमा में पूर्ण होता है। और आदित्य युग श्रावणकृष्णप्रतिपदा के दिन में प्रारंभ होता है। इस प्रकार ३ तीन चन्द्र युग संवत्सर,३तीन आदित्ययुगसंवत्सर की अपेक्षा ५पांच दिन और एक दिन के ६२ बासठ भागों में से ५६ छप्पन भागप्रमाण कम होता है। तीन आदित्ययुग श्रावण कृष्णपक्ष के कुछ अधिक ६ छ चन्द्र दिवसों में पूरा होता है। इसके बाद श्रावणकृष्ण पक्ष के सातवे दिन से लेकर दक्षिणायन होता हुआ सूर्य, चंद्र युग के चौथे संवत्सर के १०८ एकसौ आठ वें दिन अर्थात् चौथे मास-कार्तिक की पूर्णिमा के दिन ११२ एकसौ बारह वें अपने मंडल में संचरण करने लगता है। इसके बाद अवशिष्ट ७१ इकोत्तर मंडलों पर हेमन्तऋतु के मार्गशीर्ष છાસઠ (૬૩૬ ( દિનરાત હોય છે. અને ત્રણ આદિત્યસંવત્સરમાં એક હજાર અા દિનરાત હોય છે. ચાંયુગ અષાઢ માસની પૂર્ણિમાએ પૂરે થાય છે, અને આદિત્યયુગ શ્રાવણ વદી એકમે શરૂ થાય છે. આ રીતે ત્રણ ૩ આદિત્યયુગ સંવત્સર કરતાં ત્રણ ચંદ્રયુગસંવત્સર ૧ પ૧/દિવસ એટલે ઓછો હોય છે. ત્રણ આદિત્ય યુગ શ્રાવણ માસના કૃષ્ણપક્ષના ૬ ચન્દ્રદિવસો કરતાં થોડા વધુ સમયમાં પૂરા થાય છે. ત્યારબાદ શ્રાવણ વદી સાતમથી દક્ષિણાયન થાય છે, અને ચન્દ્રયુગના ચેથા સંવત્સરના એકસે આઠમાં (૧૦૮) દિવસે એટલે કે ચોથા મહિનાકાર્તકની પૂર્ણિમાને દિવસે સૂર્ય પિતાના ૧૧૨ એક બારમાં મડળમાં સંચરણ કરવા માંડે છે. ત્યારબાદ બાકીના ૭૧ એકોતેર મંડળમાં હેમન્તઋતુના માગશર આદિ ચાર
શ્રી સમવાયાંગ સૂત્ર
