Page Text
________________
भावबोधिनी टीका. अष्टषष्ठितमं समवायनिरूपणम्
४९५ महाविदेहक्षेत्रे एकस्मिन् समये जघन्यतश्चत्वारः समुत्पद्यन्ते. इात स्थानाङ्गादिवभिहितम्, परन्तु एकस्मिन् समये एकक्षेत्रेऽष्टवष्टेरष्टषष्टेश्चक्रवनिनां बलदेवानां वासुदेवानां चोत्पत्ति कुत्राप्यभिधीयते । यत एकस्मिन् क्षेत्रे एकसमये एक एव चक्रवर्ती बलदेवा बासुदेवो' वा समुत्पद्यते, अतोऽष्टषष्टिः विजयापेक्षया चक्रवर्तिनां बलदेवानां वासुदेवानां च संमिलितसंख्याऽष्टषष्टिविज्ञेया । तदेवमवगन्तव्यम्-एकस्य महाविदेहस्य द्वात्रिंश द्विजयमध्यादष्टाविंशति विजयेषु अष्टाविंशतिश्चक्रवर्तिनः समुत्पद्यन्ते, चतुषु च चत्वारो वासुदेवाः, अथवा अष्टाविंशतिविजयेषु अष्टाविंशतिर्वासुदेवाश्चतुषु च चत्वारश्चक्रवर्तिन एकस्मिन् समये उत्कृष्टतः समुत्पद्यन्ते, भरतैरवतयोश्च एकैक उत्पद्यते, इति वाय का कथन किया है। धातकी खंड में ६८ अडसठ चक्रवर्तिविजय
और ६८ अडसठ ही उनकी राजधानियां हैं। यह ३४ चौत्तीस वें समवाय में कहा जा चुका है कि चक्रवर्तियोंद्वारा विजेतव्य ३४ चौतीस क्षेत्रखंड कहे गये हैं। जो महाविदेह और भरत एवं ऐरवत में हैं। जबूद्वीप में मेरु, आदि की जितनी संख्या है धातकी खंड नामके दूसरे द्वीप में यह दूनी है। और पुष्कराध में धातकीखंड के ही समान सब रचना है। अतः ३२ बत्तीस महाविदेह के और १ एक भरतक्षेत्र का तथा १ एक ऐरवत क्षेत्र का इस प्रकार ३४ चौतीस विजेतव्य क्षेत्र धातकी खंड में दूने हो जाते हैं। क्यों कि वहां दो मेरु, दो महाविदेह, दो भरतक्षेत्र और दो ऐरवत क्षेत्र है। इस प्रकार ६८ अडसठ चक्रवर्ति विजेतब्य क्षेत्र धातकी खंड में जानना चाहिये । इनकी राजधानी भी इतनी ही होती हैं। अतः ये भी ६८अडसठ जाननी चाहिये। जंबूद्वीप में अधिक अधिक ३४चौतीस तीर्थकर होते हैं। इसलिये धातकी खंड में ये भी दूने ६८अडકર્યા છે. ધાતકી ખંડમાં ૬૮ અડસઠ ચકવતિ વિજય છે. અને તેમની રાજધાની પણ ૬૮ અડસઠ છે. ચેત્રીસમાં સમવાયમાં એ વાત બતાવી દેવામાં આવી છે કે ચક્રવતિ દ્વારા વિજેતવ્ય ચેત્રીસ ક્ષેત્રખંડ છે, જે ક્ષેત્રખંડ મહાવિદેહ ભરત ઐરવતમાં છે. જંબુદ્વીપમાં મેરુ આદિ જેટલી સંખ્યામાં છે તેનાથી બમણી સંખ્યામા તેઓ ધાતકીખંડ નામના બીજા દ્વિીપમાં છે. અને પુષ્કરાર્ધમાં બંધી રચના ધાતકીખંડ પ્રમાણે જ છે. તેથી મહાવિદેહક્ષેત્રના ૩ર બત્રીસ ભરતક્ષેત્રનું ૧, અને અરવતક્ષેત્રનું ૧, એ પ્રમાણે ત્રણેમાં મળીને જે ૩૪ ચોત્રીસ વિજેતવ્યક્ષેત્ર છે. તે ધાતકખંડમાં બમણો થઈ જાય છે, એટલે કે ૬૮ અડસઠ થાય છે કારણ કે ત્યાં બે મેરુ, બે મહાવિદેહ, બે ભરતક્ષેત્ર અને બે એરવતક્ષેત્ર છે. આ રીતે ધાતકીખંડમાં ૬૮ અડસઠ ચક્રવર્તિવિજેતવ્ય ક્ષેત્રો છે, એ વાત સ્પષ્ટ થાય છે. તેમની રાજધાનીઓ પણ એટલી જ (૬૮) અડસઠ થાય છે. જમ્બુદ્વીપમાં વધારેમાં વધારે
શ્રી સમવાયાંગ સૂત્ર
| SR No. | 006314 |
| Book Title | Agam 04 Ang 04 Samvayang Sutra Sthanakvasi |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1962 |
| Total Pages | 1219 |
| Language | Sanskrit, Hindi, Gujarati |
| Classification | Book_Devnagari, Agam, Canon, & agam_samvayang |
| File Size | 68 MB |