________________
४८५
भावबोधिनी टीका. सप्तषष्ठितमं समवायनिरूपणम् सप्तसष्टितम समवायमाह-'पचसंवच्छरियस्स' इत्यादि ।
मूलम्-पंच संवच्छरियस्स णं जुगस्स नक्खत्तमासेणं मिजमाणस्स सत्तसही नक्खत्तमासा पण्णत्ता । हेमवयएरण्णवयाओ णं
और ६६ छासठ चंद्रमा है। इसी तरह उतने ही सूर्यचंद्रमा उत्तरार्ध मनुष्यक्षेत्र में है। कुल सूर्य और चंद्रमा १३२-१३२ एक सौ बत्तीस२ है-वे इस प्रकार से हैं-जंबूद्वीपमें दो सूर्य और दो चंद्रमा लवणसमुद्र में४ चार सूर्य और४चार चंद्रमा, धातकी खंड में१२बारह सूयें१२बारह चंद्रमा, कालोदधिसमुद्र में ४२ बयालीस सूर्य और४२ बयालीस चंद्रमा और पुष्करा में ७२ बहत्तर सूर्य और ७२ बहत्तर चंद्रमा हैं। इनमें ६६ छासठ दक्षिणार्ध में और ६६ छासठ उत्तरार्ध में हैं। जिस उत्तर की पंक्ति पूर्वदिशा में जाती है उस समय दक्षिण की पंक्ति पश्चिम दिशा में चली जाती है। अभिनिबोधिक ज्ञान की जो उत्कृष्ट स्थिति ६६ छासठ सागरोपम की कही है वह इस प्रकार से जाननी चाहिये-कोई मतिज्ञानी जीव मर कर जब दो बार विजयादिक में उत्पन्न होता है तब इस अपेक्षा ३३-३३-६६ सागरोपम हो जाते हैं। अथवा यदि वह तीनबार १२ बारहवें देवलोक में चला जाता है इस प्रकार२२-२२-२२६६हो जाते हैं। बीच में जो मनुष्यभव संबंधी स्थिति प्राप्त होती है वह यहां विवक्षित नहीं हुई है। अवशिष्ट पदों का भावार्थ सुगम हैं ॥१० १०५॥ મનુષ્યક્ષેત્ર. દક્ષિણાર્ધ મનુષ્યક્ષેત્રમાં છાસઠ સૂર્ય અને છાસઠ ચન્દ્રમાં છે. એટલા જ સૂર્ય ચન્દ્ર ઉત્તરાર્ધ મનુષ્યક્ષેત્રમાં પણ છે. કુલ ૧૩એકસે બત્રીસ સૂર્ય અને૧૩ર એકસે બત્રીસ ચન્દ્રમાં છે તે આ પ્રમાણે છે–જંબુદ્વીપમાં બે સૂર્ય અને બે ચન્દ્રમા, લવણસમુદ્રમાં ચાર સૂર્ય અને ચાર ચન્દ્રમા, ધાતકી ખંડમા બાર સૂર્ય અને બાર ચન્દ્રમા કાલોદધિ સમુદ્રમાં બેંતાલીસ સૂર્ય અને બેંતાલીસ ચન્દ્રમા, અને પુષ્કરાર્ધમા તેર સૂર્ય અને
તેર ચન્દ્રમાં છે. તેમાંના છાસઠ ઉત્તરાર્ધમાં અને છાસઠ દક્ષિણાર્ધમાં છે જ્યારે ઉત્તરની પંકિત પૂર્વ દિશામાં જાય છે ત્યારે દક્ષિણની પંકિત પશ્ચિમ દિશામાં જાય છે. અભિનિબેમિક જ્ઞાનની ઉત્કૃષ્ટ સ્થિતિ છાસઠ સાગરોપમની કહી છે તે આ પ્રમાણે સમ. જવાની છે-કઈ મતિજ્ઞાની જીવ મરીને જ્યારે બે વાર વિજ્યાદિકમાં ઉત્પન્ન થાય છે ત્યારે તેમની ઉત્કૃષ્ટ સ્થિતિ ૩૩-૩૩ = ૬૬ સાગરોપમની થઈ જાય છે. અથવા જે તે ત્રણ વખત બારમાં દેવલોકમાં જાય છે તે ૨૨-૨૨-૨૨૩૬૬ સાગરોપમની ઉત્કૃષ્ટ સ્થિતિ થાય છે. વચ્ચે મનુષ્યભવની જે સ્થિતિ પ્રાપ્ત થાય છે તેની ગણતરી અહીં કરવામાં આવી નથી. બાકીના પદને ભાવાર્થ સરળ છે સૂ. ૧૦૫
શ્રી સમવાયાંગ સૂત્ર
