________________
४७०
समवायाङ्गसूत्रे मण्डलं समांशं प्रज्ञप्तम् । तद्धि योजनस्याष्टचत्वारिंशदेकपष्टिभागपरिमितं सर्व भवति, ततः परमंशस्यासद्भावात् समांशतातस्येति ॥ १०॥
द्विपष्टितम समवायमाह-'पंचसंवच्छरिए गं' इत्यादि। ___ मूलम्-पंच संवच्छरिए णं जुगे बासद्धिं पुन्निमाओ बासर्टि अमावसाओ पण्णत्ताओ। वासुपुज्जस्सणं अरहओबासटिंगणा बाट्रिं गणहरा होत्था। सुक्कपक्खस्स णं चंदे बासहि भागे दिवसे दिवसे परिवइ, ते चेव बहुलपक्खे दिवसे दिवसे परिहायइ। सोहम्मीसाणेसु कप्पेसु पढमे पत्थडे पढमावलियाए एगमेगाए दिसाए बासर्हि २ विमाणा पण्णत्ता । सव्वे विमाणियाणं वासर्टि विमाणपत्थडा पत्थडग्गेणं पण्णत्ता ॥सू० १०१॥ के मंडल में भी समांशता है। एक योजन के ६१इकसठ भागों में से४८ अडतालीस भाग प्रमाण सूर्य के मंडल हैं। इसके बाद अंशों की संभावना नहीं है। इसलिये सूर्य मंडल में समांशता कही गई है।
भावार्थ-सूत्रकार ने इस सूत्रद्वारा ६१ इकसठ संख्याविशिष्ट समवाय का कथन किया है। उसमें १ एक युग में कि जो पांच संवत्सरों का होता है ६१ इकसठ ऋतुमास होते हैं। यह युग ऋतुमास से ही गिना जाता है। सुमेरुपर्वत के दो कांड ६१ इकसठ हजार योजन का उँचा है। समस्त चंद्रमंडल ५६-६१ पमाण और सूर्यमंडल ४८-६१ हैं ।।सू० १०॥ સૂર્યમંડળમાં પણ સમાંતા છે સૂર્યનાં મંડળ એક એજનના ૬૧ એકસઠ ભાગો. માંથી ૪૮ અડતાલીસ ભાગ પ્રમાણ છે. ત્યાર બાદ અંશની સંભવિતતા નથી. તે કારણે સૂર્યમંડળનાં સમાંશતા કહેવામાં આવેલ છે.
ભાવાર્થ-સૂત્રકારે આ સૂત્ર દ્વારા એકસઠ (૬૧) સંખ્યાવાળા સમવાનું વર્ણન કર્યું છે તેમાં એ વાત બતાવવામાં આવી છે કે પાંચ સંવત્સરોથી બનતા એક યુગમાં એકસઠ (૬૧) તુમાસ હોય છે તે યુગ તુમાસથી જ ગણાય છે. સુમેરુ પર્વના બે કાંડેમાથી પહેલે કાંડ એકસઠ હજાર ઊંચો છે. સમસ્ત ચન્દ્રમંડળ ૫૬/૬૧ જન પ્રમાણ અને સૂર્યમંડળ ૪૮૦૬૧ જન પ્રમાણ છે સૂ. ૧૦૦
શ્રી સમવાયાંગ સૂત્ર
