________________
३८४
समवायाङ्गसूत्रे
भागपरिमितं च वर्तते । तथा सर्वबाह्यमण्डलात् द्वितीयमण्डलान्तरं एतरमाद द्विगुणम्, अर्थात् पञ्चयोजनानि पञ्चत्रिंशचैकषष्टिभागा ५- ३५ / ६१ एतत्परि मितमन्तरं वर्तते । एतावता इदमायतं यत् सर्वबाह्यमण्डलाद् द्वितीयं मण्डलमेतावत्परिमितं होनविष्कम्भं भवति । अयं भावः - बाह्य मण्डलादाभ्यन्तरमण्डलागमनसमये मण्डले मण्डले विष्कम्भे एतावन्न्यूनमन्तरं ज्ञातव्यम् । ततश्च वृत्तक्षेत्र परिधिगणितन्यायेन सर्ववाद्यमण्डलाव्दितीयमण्डलस्य परिधिः सप्तदशमियजनैरष्टत्रिंशताचैकषष्टिभागैः १७३८ / ६१ न्यूनो भवति । अनेनैव प्रकारेण तृतीयमण्डलस्य परिधिस्ततो द्विगुणो हीनो भवति, तथाहि सर्ववायमण्डलात् तृतीयमण्डलस्य विष्कम्भ एकादशभिर्योजनैः नवंभिरे कषष्टिभागैश्च ११९/६१ न्यूनो भवति, तथा परिधिः पञ्चत्रिंशतायोजनैः पञ्चदशभिरेकषष्टिभागैश्च ३५ १५/६१ भाग प्रमाण है । तथा सर्व बाह्य मंडल से द्वितीय मंडल तक का अन्तर दुगुणा होता है, वह पांच योजन तथा एक योजन के इगसठिया पैंतीस ३५ / ६१ भाग प्रमाण है। इससे यह बात ज्ञात हो जाती है, कि सर्वबाह्य मंडल के अनन्तर जो द्वितीयमंडल है वह उससे विस्तार में हीन हैबाह्यमंडल से अन्दर प्रवेश करते समय प्रत्येक मण्डल के विष्कंभ में इतना न्यूत अन्तर समझना चाहिये। इसलिये वृत्त क्षेत्र परिधि गणित न्याय के अनुसार सर्वबाह्य मंडल से द्वितीय मंडल की परिधी सत्रह योजन और इगसठिया अडतीसभाग १७३८ /६१ न्यून है । इसी तरह से तृतीय मंडल की परिधि उससे दूनी हीन है । वह इस प्रकार से हैसमस्त बाह्यमंडल से तृतीयबाह्यमंडल का विस्तार ग्यारह योजन तथा एक योजन के इगसठिया नौ भाग ११ / ९६१ कम है । तथा परिधि पैंतीस योजन और योजन के पन्द्रह इगसठिया भाग ३५ १५/६१ कम છે. તથા સ માહ્ય મંડળથી બીજા મડળ સુધી જે અંતર છે તે બમણુ હાય छे भेटले पांच योजन भने एकसठिया पाँत्रीस भाग ५ ३५ / ६१ प्रभाग छे. તેથી એ વાત જાણી શકાય છે કે-સવ` ખાહ્યમંડળ પછી જે ખીજું મડળ છે, તે વિસ્તારમાં તેના કરતાં ઓછું છે. ખાદ્યમંડળથી અંદર પ્રવેશ કરતાં પ્રત્યેક મંડળના વિષ્ણુભમાં આટલું ઓછું અંતર સમજવુ' જોઇએ તેથી વૃત્તક્ષેત્ર-પરિધિ ગણિત ન્યાય પ્રમાણે સર્વ બાહ્યમડળ કરતાં બીજા મ`ડળની પરિધી ૧૭ ૩૮/૬૧ સત્તર थोल्न भने इगसठिया आडतीस भाग योग्न न्यून छे, खेन प्रमाणे त्रील મંડળની પરિધી તેના કરતાં ખમણી એછી છે. તે આ પ્રમાણે બને છે—સમસ્ત माह्यमउजथी त्रीम मायभउजना विस्तार अगीयार योजन अनेो येोन्नना इकसठिया नौ भाग ११८ / ९१ सोछ। छे तथा परिधि यांत्रीस येोन्न भने योननना
શ્રી સમવાયાંગ સૂત્ર